Wiem, że jest to trudny temat, dlatego będę wdzięczny, jeśli Pan sam opowie nam o wydarzeniach związanych z narodzeniem dla nieba bł. Rodziny Ulmów.

Narodziny dla nieba, do wiecznego życia miały miejsce w chwili śmierci...

Podziel się cytatem

Pamiętam, że kiedy przyszedł do nas do domu jakiś ksiądz z informacją, że planowane jest rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego, dotarło do nas, że Kościół planuje uroczyste potwierdzenie, iż Józef, jego Żona i Dzieci są w niebie. Tata powiedział wtedy wprost: Wy im nie musicie dawać tego tytułu. Oni i bez tego są w niebie, a więc święci.

Mój ojciec, znając ich trudną drogę przez tragiczne męczeństwo, znając bardzo dobrze ich życie, przede wszystkim życie, był chyba jedną z pierwszych osób przekonanych o ich świętości. Wiedział, że Brat i Bratowa to byli ludzie dobrzy, prawi i szlachetni. Przed laty w swoim pamiętniku zapisał następującą opinię:

Weźmy wpierw życie religijne zamordowanych małżonków. Nie byli świętymi, byli tacy jak my wszyscy, chodzili w niedziele na msze św., chodzili do spowiedzi na święta wielkanocne i w adwencie. Krzywdy nikomu nie wyrządzili, to wiem na pewno [...].

(…) Należy też jasno podkreślić, że Ciocia i Wujek stworzyli wyjątkową rodzinę. Ta ich „inność” polegała na posiadaniu niezwykłych zasad. Mieli jasny program działania wynikający z chrześcijańskich wartości. Najlepiej uzmysławiamy sobie świadomy wybór tych wartości przez nich, gdy w ich Biblii widzimy podkreśloną czerwoną kredką przypowieść o miłosiernym Samarytanie i dopisane ołówkiem słowo „tak”. Myślę, że oni nie szukali drogi, która daje łatwe i powierzchowne szczęście, ale spróbowali odnaleźć prawdziwe szczęście na drodze, po której już kroczyli.

Szczególnie w wymiarze duchowym można dostrzec wyjątkowość bł. Rodziny Ulmów. To, co wewnątrz, emanowało u nich na zewnątrz. Ludzie, którzy przychodzili do nich, doskonale wiedzieli, że mają do czynienia z poczciwymi, niezwykle prawymi osobami. Józef i Wiktoria czynili dobro najlepiej, jak potrafili. Dzielili się tym, co posiadali. Ktoś kiedyś powiedział, że nie jest ważne tylko to, ile dobra daje się drugiemu człowiekowi, ale też ile pozostawia się dla siebie. Można przecież dawać bardzo dużo, lecz jedynie dlatego, że ma się odpowiednie zapasy dla siebie, które dają poczcie życiowej stabilności.

Postawa Cioci i Wujka pokazuje nam, że byli to ludzie, którzy ofiarowali bliźnim bardzo dużo, sami mając niewiele. Co więcej, może zabrzmi to wręcz paradoksalnie, ale sobie nie pozostawili oni niczego, nawet swojego życia. To są właśnie bł. Ulmowie: zwyczajni, normalni, lecz z wewnętrznym duchem.

Na pewno dużą próbą i wzorowo zaliczonym egzaminem był dla nich czas drugiej wojny światowej. Już w sierpniu 1939 roku Józef został zmobilizowany do wojska. Walczył w kampanii wrześniowej. W październiku wrócił do domu chory na czerwonkę. Wiktoria udała się wówczas do niemieckiego lekarza z prośbą o pomoc. Otrzymała ją. Wujek wyzdrowiał i pozostał w domu.

W czasie okupacji, najprawdopodobniej w grudniu 1942 roku, wujostwo Ulmowie przyjęli do swojego domu Żydów. Niektórzy z nich mieszkali w niedalekim sąsiedztwie, inni pochodzili z Łańcuta. Ciocia i Wujek mieli świadomość, że gdy Niemcy dowiedzą się o tym, oni, jako gospodarze, zginą. Mało tego, z ich podwórza widać było tak zwany „Okop”, czyli miejsce, gdzie nieco wcześniej Niemcy rozstrzelali Żydów. Józef i Wiktoria, wiedząc o tym, zdobyli się na heroizm. Dlatego też myślę, że najsilniejsi ludzie to ci, którzy nadal mają w sobie dobroć nawet po tym, jak świat próbuje rozszarpać ich na kawałki.

Wujek i Ciocia dali tym Żydom bardzo wiele. Nie chodzi tu tylko o dach nad głową, o jedzenie czy picie; chodzi o poczucie akceptacji, które w tamtym momencie było niezwykle istotne. Mówiąc najogólniej, obdarzyli tych ludzi chrześcijańską miłością. Jednocześnie – co bardzo ważne – mieli świadomość, że sami mogą zapłacić za tę miłość i wynikającą z niej pomoc swoim życiem. Wierzyli, że w imię Boże należy pomagać, nawet jeśli trzeba będzie złożyć ofiarę z tego, co najcenniejsze, czyli z własnego życia.

Nie zapominajmy, że w tym wszystkim były też dzieci. Ponieważ Wiktoria i Józef czytali Biblię, znali ją bardzo dobrze i nią żyli, odważę się na powiedzenie czegoś więcej... Być może Wujek, jak kiedyś Abraham, zastanawiał się nad przyszłym losem swojego potomstwa. W posłuszeństwie Bogu Abraham w chwili próby odważył się z miłości do Stwórcy złożyć w ofierze swojego jedynego syna Izaaka. Ostatecznie do zabicia go nie doszło. Być może Józef poddany był podobnej próbie. Wiedział, że stawia wszystko na jedną kartę; że oddaje życie swoje i rodziny za cenę heroicznej wierności przykazaniu miłości Boga i bliźniego. Czynił to świadomie.

Myślę, że próbą dla Wujka były słowa niektórych ludzi, którzy doradzali mu: Odpraw tych Żydów. Pomagaj im, jeśli chcesz, ale nie w domu. Wtedy podobno miał powiedzieć: Biada temu, kto zwątpił oraz: Nie sądźcie, a nie będziecie sądzeni. Chrystus, będąc trzykrotnie kuszony na pustyni przez diabła, bronił się cytatami z Biblii. Józef czynił podobnie. Odpowiadał tym ludziom fragmentami Pisma Świętego.

Podziel się cytatem

Kiedyś do okna domu Wujka ktoś przykleił kartkę, której treść brzmiała następująco: Zróbcie porządek z Żydami, bo jak nie, to my zrobimy z wami. Nie wiadomo, kto był autorem tego pisma. Wiem, że Józef podjął wówczas jeszcze większe środki ostrożności.

Przed samą tragedią 19 marca 1944 roku na imieniny do Wujka przyszedł między innymi szwagier Stanisław Cwynar, żonaty z jego siostrą Marią. Było to zaledwie pięć dni przed tragicznym mordem. Jak wspominał wujek Stanisław, w tym domu, nawet na strychu, panowała całkowita cisza. Nie było słychać najmniejszego głosu czy jakiegoś szmeru, dźwięku, który sygnalizowałby obecność osób trzecich. To były te środki ostrożności podjęte przez Józefa. Żydzi, wiedząc, że ktoś z zewnątrz jest w domu, mobilizowali się do tego, by w najmniejszym nawet stopniu nie dać o sobie znać.

Po wojnie wielu mieszkańców mówiło, że przyjeżdżając do gospodarstwa Wujka, widzieli obcych. Niektórzy nie wiedzieli, co to są za osoby; inni od razu domyślali się, kim są nowi domownicy. Mimo to cała wioska milczała. To była taka wewnętrzna solidarność. Ludzie rozumieli, że nie należy o tym głośno mówić, bo trwa okupacja. Sami czuli się zobowiązani do tajemnicy, bo przecież nawet za sam fakt posiadania wiedzy, gdzie są ukrywani Żydzi, groziła kara śmierci. Wielu, poprzez swoje milczenie, niemówienie o ukrywających się Żydach, w świetle obowiązującego okupacyjnego prawa potencjalnie zgadzało się na swoją śmierć. To była ta niezwykła solidarność i ogromny heroizm również mieszkańców Markowej.

Chciałbym się podzielić jeszcze jedną historią. Marii i Michałowi Szpytmom, mieszkańcom Markowej, w okresie wojny zmarł w Krakowie w szpitalu Bonifratrów syn Władysław. Niemcy nie zażądali zwrotu jego kenkarty. Widocznie prawo niemieckie nie nakazywało rodzinom uczynienia tego. Ojciec śp. Władysława przyniósł ten dokument do Józefa Ulmy, prosząc o powiększenie zdjęcia jako pamiątkę po zmarłym. Wujek z kolei poprosił go, czy po wykonaniu usługi mógłby sobie zachować niepotrzebną kartę, na co Michał Szpytma wyraził zgodę. Niestety, Józef nie zdążył zrobić tego obiecanego zdjęcia z powodu tragicznej śmierci.

Po tragedii Michał Szpytma prosił braci Wujka, by poszukali w jego domu tej kenkarty, gdyż zależało mu na fotografii zmarłego syna. Dokumentu jednak nigdy nie znaleziono. Michał Szpytma wspominał, że Józef miał go wykorzystać dla kogoś jako pomoc. Dziś, tyle lat po tych wydarzeniach, nie wiemy dokładnie, co się stało z tym dokumentem. Przecież Polacy posiadali własne kenkarty. Niewykluczone, że Wujek posłużył się nią do ratowania innego życia, żydowskiego życia, nadając mu polską tożsamość poprzez wręczenie wiarygodnego dokumentu...

Fragment pochodzi z książki „Błogosławiony Józef Ulma. Opowieść pisana życiem” powstałej jako rozmowa ks. Pawła Tołpy (autora albumu beatyfikacyjnego Samarytanie z Markowej objętego patronatem honorowym Prezydenta RP) z Jerzym Ulmą, bratankiem błogosławionego Józefa Ulmy, pracownikiem Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej.

KSIĄŻKA DO KUPIENIA W NASZEJ KSIĘGARNI: ksiegarnia.niedziela.pl