Jubileuszowa, 30. edycja to dobry czas do sięgnięcia pamięcią wstecz. Zacznijmy od początku.

Gorzowskie Dni Kultury Chrześcijańskiej – wczoraj

Gorzowskie Dni Kultury Chrześcijańskiej zorganizowane zostały po raz pierwszy w 1984 r. Ich organizatorem był gorzowski Klub Inteligencji Katolickiej. Patronat nad nimi objął ówczesny ordynariusz bp Wilhelm Pluta przy współpracy z Kurią Biskupią, gorzowskim Duszpasterstwem Akademickim oraz Regionalną Komisją „Solidarność”. Organizowano je co roku. 22 stycznia 1986 r. do domu Ojca odszedł bp Wilhelm Pluta. Od tego czasu patronat nad GDKCh sprawowali kolejno wikariusz generalny bp Paweł Socha oraz ordynariusz bp Józef Michalik. Organizowanym co roku GDKCh towarzyszyły hasła wiodące.

Przyjmowane hasła stanowiły temat do dyskusji nie tylko dla biskupów diecezji gorzowskiej, lecz także dla innych przedstawicieli Kościoła, świata nauki i publicystyki w Polsce. Program artystyczny Gorzowskich Dni Kultury Chrześcijańskiej urozmaicały występy chórów i zespołów wokalnych. Występowały m.in. chór parafii pw. Świętego Krzyża w Gorzowie pod dyrekcją Leszka Skibińskiego, chór katedralny pod dyrekcją Stanisława Węgrzyna, zespoły wokalne z Wyższego Seminarium Duchownego w Gościkowie-Paradyżu oraz Klenicy k. Zielonej Góry. „Akatyst do Najświętszej Maryi Panny” z liturgii Kościoła Wschodniego zaprezentował natomiast zespół wokalny Sióstr Urszulanek z Pniew. W 1984 r. został przedstawiony program pt. „Polskie pieśni wojskowe”, który przygotował Jan Bukowski. Wykonano także chór i orkiestrę pod dyrekcją Stanisława Węgrzyna. „Tryptyk maryjny” przedstawiła znakomita warszawska aktorka teatralna Halina Mikołajska. Poezję ks. Jana Twardowskiego recytowała natomiast Ludwina Nowicka – zasłużona aktorka teatralna i założycielka teatrów amatorskich. Aktorzy Teatru im. Juliusza Osterwy przedstawili w 1986 r. „Psalmy przyszłości”, utwory poetyckie napisane przez jednego z największych poetów epoki romantyzmu Zygmunta Krasińskiego. Dwa lata później, w 1988 r., wykonali program pt. „Matka i Syn”, a w 1989 r. – „Dziady katyńskie”. W 1987 r. Danuta Michałowska, polska aktorka, reżyser teatralny i pedagog, zaprzyjaźniona z Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem Janem Pawłem II, przedstawiła „Słowo o Karolu Wojtyle” i „Apokalipsę”. W 1985 r. odbyły się spotkania z poetami Wiktorem Woroszylskim, Ryszardem Krynickim, a dwa lata później – z ks. Januszem Pasierbem. W 1984 r. w tzw. białym kościele w Gorzowie zaprezentowano wystawę sztuki sakralnej – grafikę Antoniego Gołębniaka, poznańskiego artysty grafika.

Gorzowski Klub Inteligencji Katolickiej – historia

Organizatorem Gorzowskich Dni Kultury Chrześcijańskiej, które cieszyły się dużym powodzeniem wśród gorzowian, był i jest miejscowy Klub Inteligencji Katolickiej. Jego historia sięga lat 70. XX wieku i wiąże się z osobą bp. Wilhelma Pluty, który podjął próbę zorganizowania świeckich katolików. Po początkowych trudnościach wskutek inwigilacji i zastraszania przez Służbę Bezpieczeństwa zaniechano działalności grupy. Wkrótce powstał tzw. Krąg Biblijny – nieformalna grupa, działająca z zachowaniem niezbędnych form organizacyjnych. Zebranie założycielskie gorzowskiego KIK-u odbyło się pod koniec marca 1976 r. Jednak Urząd Wojewódzki odmówił rejestracji klubu. Spotkań nie zaniechano. Korzystano przy tym z pomocy bp. Pluty, która wyrażała się udostępnianiem lokali na spotkania oraz udziałem w nich wykładowców Wyższego Seminarium Duchownego w Gościkowie-Paradyżu. Za swojego prezesa członkowie gorzowskiego KIK-u uznawali Włodzimierza Grabowskiego, należącego do legalnego KIK-u w Warszawie. Kolejną próbę zarejestrowania klubu podjęto w 1980 r. Ponownie bezskutecznie. Jednak tym razem Gorzów nie był w tych staraniach osamotniony. W Poznaniu odbyły się bowiem dwa spotkania, w których udział wzięli przedstawiciele klubów starających się o zarejestrowanie, a także pięciu klubów, które istniały od 1956 r.

Rejestracja i zawieszenie działalności

Upragnioną rejestrację uzyskał gorzowski KIK 28 marca 1981 r. Tego samego dnia bp Pluta odprawił w katedrze Mszę św., którą zainaugurowano działalność klubu. Zrzeszał on wówczas ok. 30 osób. 27 października odbyło się pierwsze walne zebranie członków klubu, który zgodnie z przyjętym statutem rozszerzył swoją działalność na teren całego województwa gorzowskiego. Działalność klubu zawieszono przez wprowadzenie w Polsce stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. Wznowiono 22 listopada 1982 r. Wiosną 1983 r. prezesem klubu został Władysław Klimek. Na pierwszym miejscu wśród statutowych celów stawiano formację duchową członków klubu i środowiska, w którym żyli i działali. Służyły temu rekolekcje, które prawie zawsze odbywały się w Rokitnie, działalność sekcji biblijnej, charytatywna, filozoficzna i teologiczna oraz społeczna nauka Kościoła. Istotną rolę pełniły tu także Gorzowskie Dni Kultury Chrześcijańskiej, których KIK był organizatorem, a którym patronował biskup ordynariusz. Początkowo organizował je KIK przy współudziale Duszpasterstwa Akademickiego oraz podziemnych struktur „Solidarności”, a od 1989 r. z licznymi organizacjami i instytucjami kulturalnymi. W drugiej połowie lat 80. tworzone zgodnie ze statutem terenowe sekcje klubu stały się powodem nacisków Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego. Sekcje tworzyły bowiem strukturę, która ułatwiała działalność KIK-u w Międzyrzeczu, Trzcielu, Międzychodzie i Drezdenku, tj. w miejscowościach, w których powstały przed 13 grudnia 1981 r. i miały dużą autonomię. Tak np. sekcja w Trzcielu w latach 1985-88 organizowała własne Dni Kultury Chrześcijańskiej, a działalność sekcji w Drezdenku była niemal zupełnie niezależna. Przynależność sekcji zamiejscowych do gorzowskiego Klubu Inteligencji Katolickiej ze względów formalnoprawnych była niezbędna do 1989 r.

Emigracja wewnętrzna

W latach 80. klub podjął starania w celu przeciwdziałania tzw. emigracji wewnętrznej ludzi związanych z „Solidarnością”. Przygotowywał także działaczy na czasy, gdy Polska odzyska w pełni wolność. Służyć temu miały stale utrzymywane kontakty z warszawskimi ośrodkami myśli niezależnej. Materiał ze spotkań warszawskich wykorzystywano podczas niejawnych spotkań w mniejszych grupach ludzi zaufanych w Gorzowie, Międzyrzeczu i Międzychodzie. W 1987 r. zrezygnowano ze spotkań w małych grupach (uznając je za niewystarczające dla przygotowania kadr działaczy w wolnej Polsce) na rzecz systematycznych sobotnio-niedzielnych wykładów ze społecznej nauki Kościoła, historii i nauk społecznych, częściowo także prawa. Działalności tej patronował bp Paweł Socha. Wykłady prowadzili profesorowie Wyższego Seminarium Duchownego w Gościkowie-Paradyżu, a także niektórzy członkowie KIK-u i gorzowscy prawnicy. W połowie 1987 r. klub rozpoczął wydawanie własnego miesięcznika „Wiadomości Klubowe”. Od 1998 r. do śmierci 29 grudnia 2013 r. prezesem gorzowskiego Klubu Inteligencji Katolickiej była Teresa Klimek, nauczycielka, działaczka „Solidarności”, żona Władysława Klimka, nauczyciela, społecznika i działacza katolickiego.

Gorzowskie Dni Kultury Chrześcijańskiej – dziś

Tegoroczne, 30. Gorzowskie Dni Kultury Chrześcijańskiej odbywają się pod hasłem: „Dialog jednoczy rodziny i pokolenia”. Rozpoczęły się 25 września Mszą św. celebrowaną przez bp. Stefana Regmunta. Dzień później prelekcję pt. „Chrześcijański wymiar dialogu w społeczeństwie pluralistycznym” wygłosił abp prof. dr hab. Henryk Muszyński. 30 września w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zbigniewa Herberta ks. prof. Andrzej Draguła, profesor Uniwersytetu Szczecińskiego i dyrektor Instytutu Teologiczno-Filozoficznego im. Edyty Stein w Zielonej Górze, podjął rozważania na temat: „Czy możliwy jest dialog chrześcijaństwa z kulturą współczesną”. 9 października gmach miejscowej katedry wypełniły dźwięki muzyki sakralnej – zgromadzeni wysłuchali recitalu Beaty Gramzy pt. „Ave Maria”. 15 października w Bibliotece Herberta wystąpili uczniowie Szkoły Muzycznej I stopnia im. Władysława J. Ciesielskiego w Gorzowie Wlkp. oraz grupa teatralna z II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie pod kierownictwem Anety Gizińskiej-Hwozdyk, która przedstawiła recytację pt. „Niech mowa wasza będzie tak, tak, nie, nie”. Zgromadzeni w auli Biblioteki Herberta goście i członkowie gorzowskiego KIK-u z obecną prezes Jolantą Mijas-Król na czele mieli także okazję wysłuchać koncertu Chóru Uniwersytetu Trzeciego Wieku „Uniwerek” pod dyrekcją Zbigniewa Bociana wprowadzającego w „Kresowe klimaty”. 21 października w Sali Jana Pawła II otwarto wystawę fotograficzną autorstwa Dariusza Górnego, zatytułowaną „Gdzieś na końcu świata”. 30 października, ostatniego dnia programu tegorocznych Gorzowskich Dni Kultury Chrześcijańskiej, bp Paweł Socha odprawił Mszę św. w intencji zmarłych członków Klubu Inteligencji Katolickiej.