Reklama

Niedziela Sandomierska

Grabież ołtarza Wita Stwosza

Niedziela sandomierska 48/2015, str. VI

[ TEMATY ]

książka

Alicja Trześniowska

Bp Krzysztof Nitkiewicz wspominał m. in. o sandomierskich losach ołtarza Wita Stwosza

Bp Krzysztof Nitkiewicz wspominał m. in. o sandomierskich losach ołtarza Wita Stwosza

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nakładem Wydawnictwa Wolters Kluwer ukazała się książka „Grabież ołtarza Wita Stwosza” Stanisława Waltosia, specjalisty w zakresie historii prawa i postępowania karnego, wieloletniego pracownika naukowego Uniwersytetu Jagiellońskiego i byłego dyrektora muzeum tej uczelni.

Losy ołtarza, powstałego w późnym średniowieczu, mają swój epizod sandomierski w czasie II wojny światowej, w związku z tym Pan Profesor zaprezentował swą książkę także w Sandomierzu, w Muzeum Diecezjalnym.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Autor przypomniał, że Wit Stwosz przybył do Krakowa na zaproszenie rady miasta ok.1476 r. ze zleceniem wykonania ołtarza głównego w kościele Mariackim. Nad najpiękniejszym dziełem swojego życia, sięgającym 18 m ze szczytem, pozostającym we wspanialej harmonii z gotycką architekturą bazyliki, pracował 12 lat. Podkreślano tę harmonię potem jeszcze dwoma etapami: w XVII wieku powstały stalle, które doskonale współgrają z ołtarzem, a w XIX wieku piękna polichromia zaprojektowana przez Matejkę.

– Dziś trudno sobie wyobrazić, jak można było wyrwać ołtarz z tego miejsca, jak można było pozbawić ołtarz zarówno jego anturażu, jak i kościół pozbawić ołtarza – stwierdził Pan Profesor. Jednakże w obliczu nieuchronnej napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę w 1939 r. prof. UJ Karol Estreicher, historyk sztuki, mocno zaangażowany w prace Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, chcąc uchronić ołtarz przed zniszczeniem czy grabieżą, doprowadził do tego, że abp Adam Sapieha oraz konserwator zabytków wyrazili zgodę, by ołtarz rozebrać i ukryć.

W sierpniu 1939 r. figury i płaskorzeźby załadowano na galar, który przypłynął 1 września do Sandomierza i został „powitany” atakiem samolotów niemieckich. Największe figury złożono w kruchcie sandomierskiej katedry, inne powędrowały do mamy bp. Jana Kantego Lorka i do Seminarium Duchownego.

– Zastanawiające jest – mówił gość z Krakowa – dlaczego ołtarz mariacki schowano w Sandomierzu, gdy można było schować go w kopalni soli w Wieliczce lub skorzystać z licznych fortów poaustriackich w Krakowie.

Reklama

Prof. Woltoś przypuszcza, że zadecydowały o tym sentymenty. Estreicher był związany uczuciowo z Sandomierzem, urządzał ekspozycje w Muzeum Diecezjalnym, także kontakty obu biskupów Sapiehy i Lorka były bardzo bliskie i nie jest wykluczone, że to była ich sugestia.

Niestety, Niemcy szybko odnaleźli ołtarz Stwosza i wywieźli do Berlina, do banku Rzeszy w październiku tego samego roku. Za zgodą Hitlera burmistrz Norymbergi sprowadził ołtarz do miasta pochodzenia Wita Stwosza. Rzeźby zostały złożone w bunkrze w Norymberdze, a konstrukcja nośna na zamku Wiesenthau.

Karol Estreicher, jako sekretarz gen. Władysława Sikorskiego, zajął się sprawami rewindykacji zagrabionych przez Niemców w czasie II wojny światowej polskich dzieł sztuki, kierując Biurem Rewindykacji Strat Kulturalnych przy rządzie londyńskim. Dzięki jego wytrwałym poszukiwaniom ołtarz Wita Stwosza wrócił do Krakowa. Przywiózł go specjalnym, złożonym z 26 wagonów, pociągiem 30 kwietnia 1946 r.

– Powrót ołtarza i jego restytucja okazała się być fascynującym procesem historyczno-politycznym. Decyzję w tej sprawie podejmował gen. Dwight Eisenhower. Jedną z kluczowych ról w powrocie ołtarza odegrał bratanek abp. Adama Sapiehy, także amerykański generał polskiego pochodzenia Szymański, jeden z najbardziej zaufanych oficerów wywiadu w sztabie głównym gen. Eisenhowera. Ostatecznie powrót ołtarza do Polski wiązał się z jednym nazwiskiem – Karola Estreichera – podsumował prof. Stanisław Waltoś.

W latach 1946-50 ołtarz Stwosza był konserwowany na Wawelu, a oddany do kościoła Mariackiego w 1957 r. Książka ukazująca historię restytucji ołtarza mariackiego pt. „Trudny powrót ołtarza Wita Stwosza”, jak zapowiedziała jej autorka Agata Wolska, ukaże się w 2016 r. Natomiast w 2015 r. rozpoczęła się renowacja ołtarza, której wykonawcą został Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki warszawskiej i krakowskiej ASP. Przewiduje się, że trwać ona będzie 6 lat.

Reklama

– Zajęcie się tym tematem rozpoczęło się od zlecenia mi napisania referatu na konferencję organizowaną przez Polską Akademię Umiejętności oraz parafię mariacką z okazji 50-lecia powrotu ołtarza do kościoła Mariackiego – wspominał prof. Stanisław Waltoś.

Ks. Andrzejowi Rusakowi, dyrektorowi Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu i kustosz Urszuli Stępień zawdzięczamy informacje, gdzie ołtarz Wita Stwosza mógł być w Sandomierzu przechowywany, gdzie galar z ołtarzem z Krakowa mógł przybyć, jak można było, mając bardzo mało czasu, wynieść 30 ogromnych skrzyń w ówczesnych warunkach na wzgórze katedralne – podkreślił prof. Waltoś.

O zasługach Karola Estreichera dla Sandomierza, Muzeum Diecezjalnego, kultury polskiej mówiła kustosz Urszula Stępień.

Na zakończenie spotkania bp Krzysztof Nitkiewicz podkreślił zaangażowanie sandomierskiego Kościoła w dzieło ratowania ludzi i zabytków w okresie II wojny światowej. – Sandomierski epizod ołtarza Wita Stwosza związany jest z osobą bp. Jana Kantego Lorka, który w okresie II wojny światowej pełnił urząd administratora apostolskiego diecezji sandomierskiej. Można by długo mówić o ratowaniu przez niego katolików i żydów, diecezjan i osób z odległych stron Polski. Biskup chronił także przed okupantami i działaniami wojennymi obiekty sakralne, dzieła sztuki oraz – w szerokim znaczeniu – pamiątki religijne i narodowe. Nic więc dziwnego, że włączył się w dzieło ratowania ołtarza Wita Stwosza – ocenił Ksiądz Biskup.

2015-11-26 10:18

Ocena: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Antymasońska komórka Episkopatu Polski

Niedziela Ogólnopolska 26/2018, str. 67

[ TEMATY ]

książka

Grażyna Kołek/Niedziela

Antymasońska aktywność środowisk katolickich po II wojnie światowej, działalność tajnej komórki antymasońskiej Episkopatu Polski, popieranej, a nawet częściowo finansowanej przez prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego – to tematyka spotkania zorganizowanego przez IPN i Tygodnik Katolicki „Niedziela”, które 20 czerwca br. odbyło się w auli redakcji. W czasie spotkania miała miejsce promocja książki Tomasza Kroka pt. „Antymasońska komórka Episkopatu Polski (1946-1952)”. W wydarzeniu uczestniczyli m.in.: autor książki, Bartosz Kapuściak z katowickiego IPN, Lidia Dudkiewicz – redaktor naczelna „Niedzieli”, ks. inf. Ireneusz Skubiś – honorowy redaktor naczelny „Niedzieli”, przedstawiciele Akcji Katolickiej Archidiecezji Częstochowskiej z prezesem dr. Arturem Dąbrowskim, przedstawiciele Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie, pracownicy „Niedzieli” oraz duchowni i osoby życia konsekrowanego.

CZYTAJ DALEJ

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Święte Triduum – dni, których nie można przegapić. Dni, które trzeba nasączyć modlitwą i trwaniem przy Jezusie.

Święte Triduum to dni wielkiej Obecności i... Nieobecności Jezusa. Tajemnica Wielkiego Czwartku – z ustanowieniem Eucharystii i kapłaństwa – wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy.

CZYTAJ DALEJ

Ponad 50 tysięcy widzów w polskich kinach na pokazach 4. sezonu "The Chosen"

2024-03-28 11:39

[ TEMATY ]

„The Chosen”

Materiały promocyjne/thechosen.pl

Serial o Jezusie z kolejnym sukcesem. W polskich kinach 4. sezon zebrał ponad 50 000 widzów, a licznik wciąż rośnie. Kolejne odcinki serialu, co stało się całkowitym fenomenem w branży filmowej, wciąż wyświetlane są w kinach.

Poza repertuarowym wyświetlaniem w kinach, również społeczność ambasadorów serialu organizuje w całej Polsce pokazy grupowe, które nierzadko mają sale zajęte do ostatnich miejsc. W wielu miejscowościach można wybrać się na taki pokaz czy to do kina sieciowego, lokalnego czy domu kultury. Kina widząc ogromne zainteresowanie same wstawiają do repertuaru kolejne odcinki lub powtarzają wyświetlanie od 1 odcinka. Już pojawiają się pierwsze całodzienne maratony z 4. sezonem.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję