Emocje: wróg czy przyjaciel?

Raczej nieliczni wiedzą, jak w dojrzały sposób odnosić się do własnych przeżyć, zwłaszcza tych, które nas najbardziej niepokoją czy zawstydzają.

To inni mają problem

Oddychamy z ulgą, gdy porównujemy siebie z ludźmi tkwiącymi w sidłach strasznych nałogów – alkoholizmu, narkomanii, hazardu czy uzależnionych od Internetu. Jest dla nas wtedy oczywiste, że nasze życie tak tragicznie nie wygląda. W rzeczywistości może to ci inni są w lepszej sytuacji? Przynajmniej ci, którzy nazwali już swój problem po imieniu i wiedzą, gdzie tkwi źródło ich bolączek. Wszyscy mamy problemy z emocjami. Łatwo przychodzi nam zajmować postawy skrajne, które jedynie pogarszają sytuację. Łatwo odruchowo odreagowywać emocjonalny ból kosztem naszych bliskich czy mścić się na samych sobie za to, że nie jesteśmy doskonali. Łatwo też wmawiać sobie, że niczego bolesnego nie przeżywamy, że nie zazdrościmy, że nie jesteśmy smutni, rozgoryczeni, zdenerwowani, że nie przeżywamy złości wobec samych siebie czy innych ludzi. Czujemy ulgę wtedy, gdy wmawiamy sobie, że wszyscy bliscy jednakowo nas cieszą, że w każdej sytuacji mamy poczucie bezpieczeństwa czy że zawsze czujemy się kochani przez Boga.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Złe emocje?

Odruchowo dzielimy emocje na dobre i złe, więc surowo oceniamy siebie wtedy, gdy w naszym rozumieniu czujemy te złe. Taki podział wydaje się oczywisty, a jednak wprowadza on w błąd i świadczy o tym, że nie rozumiemy sensu emocji i uczuć, jakie się w nas pojawiają. Nie jest przecież dziełem przypadku to, co przeżywamy. Emocje i uczucia są drugim – obok myślenia – sposobem odkrywania prawdy o nas, o naszym postępowaniu i o sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Nasze przeżycia są też po części echem całej naszej dotychczasowej historii życia, począwszy od fazy prenatalnej i wczesnego dzieciństwa. Emocje i uczucia to rodzaj mapy, która pokazuje, które aspekty nas samych i naszych relacji ze światem nas cieszą, a które nas niepokoją czy wręcz bolą lub paraliżują. Emocje to sygnalizatory tego, co dzieje się z nami i wokół nas. Najbardziej nawet bolesne przeżycia nie są problemem, lecz sygnałem problemów, z jakimi mierzymy się na co dzień. To właśnie dlatego wszystko, co przeżywamy, jest cenne. Dobrze jest być w kontakcie z rzeczywistością i wiedzieć, co nas cieszy, a co odbiera nam siły i radość życia. Można dzielić emocje na przyjemne i niemiłe, na radosne i smutne, na takie, z których chętnie się zwierzamy, i na takie, których się wstydzimy nawet przed samymi sobą. Wszystkie jednak przeżycia są pozytywne, gdyż mówią nam coś ważnego o nas, o naszych sposobach postępowania, a także o naszych relacjach, zwłaszcza z bliskimi nam osobami: z małżonkiem, dziećmi, rodzeństwem. Wyjątkowo bolesne przeżycia bywają bardzo uciążliwe, ale to właśnie one mogą nam dosłownie ratować życie. Dzieje się tak wtedy, gdy potrafimy odkryć ich przyczyny i gdy usuwamy źródło emocjonalnego bólu.

Reklama

Lustro życia

Nie radzimy sobie z naszymi emocjami tym bardziej, im bardziej nie radzimy sobie z codziennymi obowiązkami i z relacjami międzyludzkimi. Nie da się zrozumieć naszych przeżyć w oderwaniu od sytuacji, w jakiej się znajdujemy, a zwłaszcza w oderwaniu od naszych więzi z Bogiem, z samymi sobą i z bliźnimi, czy w oderwaniu od naszych potrzeb, pragnień, nadziei i trudności. Wielu z nas boi się patrzeć w to lustro, jakim jest prawda o nas, wyrażona w przeżyciach, które w nas dominują. Często nie pozwalamy sobie czuć tego, co się w nas dzieje. Nie pozwalamy sobie zwłaszcza cierpieć, przeżywać złości, rozczarowania czy żalu. Boimy się łez bólu. Coraz częściej boimy się nawet łez wzruszenia, wdzięczności i radości. Od dzieciństwa bywamy cenzurowani emocjonalnie i nauczyliśmy się cenzurować samych siebie. Wydaje nam się to najlepszym sposobem obrony przed negatywną reakcją otoczenia i przed nowymi zranieniami. Wielu z nas jest przekonanych o tym, że emocje i uczucia to znak niedojrzałości czy dowód zniewieściałości.

Reklama

Nie bój się przeżyć!

Wielu z nas potrzebuje kopernikańskiego przewrotu w postawie wobec własnych przeżyć. Chodzi o to, by nie bać się tego, co przeżywamy, a z drugiej strony o to, by się nie skupiać na przeżyciach, lecz na wyciąganiu z nich wniosków. Te uczucia i emocje, które się w nas już pojawiły, nie znikną samoczynnie. Nie znikną nawet wtedy, gdy już zdołamy poprawić nasze postępowanie czy nasze relacje z innymi. Emocje, których nie przeżywamy świadomie, zalegają w nas i nas zatruwają, jak pokarm, który zjedliśmy, ale którego nie trawimy. Im dłużej trwa taka sytuacja, tym bardziej bolesne będą jej konsekwencje. Tłumienie własnych przeżyć jest możliwe tylko do pewnego czasu. Wcześniej czy później dojdzie do niekontrolowanego wybuchu w postaci agresji, autogresji, zaburzeń psychicznych czy rozpaczy. Im bardziej ofiarnie ktoś kocha czy im bardziej jest ktoś krzywdzony, tym bardziej ma prawo – podobnie jak uczynił to Jezus na krzyżu – wykrzykiwać swój emocjonalny ból. Ważne, by ten ból wykrzykiwać do Boga oraz do tych ludzi, którzy chcą i potrafią nas rozumieć, uszanować, wspierać oraz trafnie wczuwać się w nasze przeżycia i ich przyczyny.

Bóg dał nam zdolność przeżywania emocji i uczuć po to, byśmy wiedzieli, co nas cieszy i kiedy jesteśmy na granicy zniechęcenia i wyczerpania. Ważne, by w żadnej sytuacji nie oskarżać siebie za najbardziej nawet bolesne emocje, jakich doświadczamy. Oskarżanie siebie za przeżywanie określonych emocji jest równie bezpodstawne i autodestrukcyjne, jak oskarżanie siebie za to, że mam gorączkę. Mamy unikać błędów i grzechów, a nie emocji. One nie podlegają ocenie moralnej. Nie są ani grzechem, ani zasługą. Krzywdzimy siebie wtedy, gdy niepokojące nas przeżycia traktujemy jak moralne zło. Od początku historii mamy problemy z emocjami, bo popełniamy błędy, o których nam emocje przypominają. Po grzechu pierworodnym Adam przeżywał strach. Szukając ulgi, zrzucił całą winę na Ewę, a sam schował się przed Bogiem. Z kolei osamotniona przez Adama Ewa szukała ulgi przez zrzucenie całej winy na kusiciela.

Reklama

Wolność emocjonalna

Człowiek dojrzały nie skupia się na emocjach, jakie przeżywa, lecz na wyciąganiu z nich wniosków, czyli na poprawianiu swojej sytuacji życiowej. W uzależnienia wpada ten, kto próbuje „regulować” swoje emocje zamiast zmieniać na lepsze swoje postępowanie. Nie chodzi o to, by być w dobrym nastroju, lecz by się nawracać i coraz mądrzej kochać. Wtedy dobry nastrój sam się pojawi i nas zaskoczy. Im bardziej ktoś skupia się na szukaniu dobrego nastroju, tym większego doświadczy smutku, gdyż radosnego nastroju nie da się osiągnąć wprost. Radość to konsekwencja postępowania według słów i czynów Jezusa. Im mniej ducha, tym więcej dyktatury emocji i tym więcej uzależnień. To właśnie z powodu niedojrzałości duchowej dzieciom i nastolatkom jest tak trudno panować nad sposobem wyrażania bolesnych i niechcianych emocji. Albo wybuchają emocjonalnie, albo zamykają się w sobie, wpadając w kompleksy i wmawiając sobie, że są nic niewarci.

Wrażliwość i radość

Przeżywanie trudności emocjonalnych to dobry znak, świadczący o naszej wrażliwości. Jedynie psychopaci nie mają żadnych problemów z emocjami. Potrafią czynić największe nawet zło z zupełnym spokojem. Wrażliwość emocjonalna ma swoją nieraz wysoką cenę, ale to dzięki niej jesteśmy w stanie mobilizować się do nawrócenia i miłości, wczuwać się w sytuację tych, których kochamy, być wdzięcznymi Bogu i tym ludziom, którzy okazują nam serce. To oczywiste, że wszyscy spragnieni jesteśmy emocjonalnej ciszy, spokoju i pogody ducha. Ważne jest, byśmy byli realistami, którzy wiedzą, że w życiu doczesnym nie jest możliwe doświadczanie samej tylko radości. Z drugiej strony mamy prawo starać się o to, by tej radości było jak najwięcej. Sam Jezus tego dla nas pragnie. Jeśli tu i teraz kochamy i jesteśmy kochani, to mimo że od razu nie znikną rany z przeszłości, a obecne troski i zmęczenie nadal będą nam ciążyć, ta najgłębsza radość będzie w nas coraz większa.

* * *

Agnieszka Porzezińska
Dziennikarka, scenarzystka, w TVP ABC prowadzi program „Moda na rodzinę”

Ten, kogo nie było w dniach 20-22 czerwca br. w Strachocinie u Sióstr Franciszkanek Rycerstwa Niepokalanej niech żałuje, bo jest czego. Hasłem rekolekcji były słowa: „Wierzyć to znaczy chodzić po wodzie, czyli wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia przez Niepokalaną”. Tak z przymrużeniem oka, wybierając się do Strachociny, zastanawiałam się, czy będzie tylko teoria, czy można się też spodziewać chodzenia po wodzie w praktyce.
O. Andrzej Sąsiadek, franciszkanin, w konferencjach przekonywał nas: „Jak człowiek wierzy, to się da! Naprawdę się da! Szatan kłamie i próbuje nam wmówić: to niemożliwe!”. Były to słowa, które zostały poparte opowieściami o konkretnych, wyjętych z życia sytuacjach, co pomagało uwierzyć, że Bóg działa również dziś i w codziennym życiu każdego z nas. Przedstawienie Apostołów, szczególnie św. Piotra, jako normalnych ludzi, którym też nie wszystko w życiu wychodziło, a jednak dali radę, pomogło uwierzyć we własne siły i możliwości oraz w to, że można, „że się jednak da”. Tu przypominają mi się gdzieś usłyszane słowa, że „Bóg nie powołuje świętych, lecz uświęca powołanych”. Ważną rzeczą było także uświadomienie nam, że szatan z reguły nie przychodzi ze słowami: „Jestem Lucyfer. Czy mogę zamieszkać w twoim sercu?”, lecz często działa bardzo podstępnie i pod pozorem dobra, np. odwlekając spowiedź przez podsuwanie myśli: „bo nie jestem jeszcze dobrze przygotowany...”. Również to, że o. Andrzej mówił całym sobą sprawiało, że treści, które przekazywał, przyswajało się nie tylko uszami, ale niemal wszystkimi zmysłami. Słyszeć te konferencje to mało, to trzeba było również widzieć.
Po czasie słuchania trzeba było również wykazać się wiedzą. Ponieważ Rycerzy Niepokalanej, tych już pasowanych oraz kandydatów, przyjechało w sumie ponad 60, to pierwszego dnia zostaliśmy podzieleni na mniejsze grupy. Każda z grup miała swojego animatora, opiekuna i świętego patrona. Pierwszym zadaniem było odgadnięcie świętych, którzy mieli się za nami wstawiać u Boga i pomagać Niepokalanej, byśmy z tych rekolekcji skorzystali jak najwięcej. Każdy z animatorów wraz z opiekunem grupy przygotował scenkę z życia świętego patrona – tu brawa dla nich za pomysłowość i zaangażowanie. Towarzyszyli nam tacy święci jak: św. Maksymilian M. Kolbe, św. Franciszek z Asyżu, św. Józef, św. Jan Paweł II i św. Andrzej Bobola.
Patronem mojej grupy był św. Andrzej Bobola, który od pierwszego przyjazdu do Strachociny stał mi się szczególnie bliski. Niepokalana, biorąc sobie do pomocy właśnie tego świętego, przyprowadziła mnie w to niezwykłe miejsce. Ponieważ na rekolekcje jechałam z bardzo osobistą sprawą, to pierwsze kroki skierowałam pod pomnik św. Andrzeja, a kolejne były spacerem po Bobolówce, by poprosić go o szczególną opiekę na ten ważny czas. I tym razem św. Andrzej w konkretny sposób wstawił się za mną, dodając odwagi i przez o. Andrzeja uciszył burze w mojej duszy.
20 czerwca, poza znajomością faktów z życia świętych, można było się też wykazać odwagą i zaufaniem do Niepokalanej, która podczas pogodnego wieczorku postawiła niełatwe zadania. Pierwszy wyzwanie podjął o. Andrzej, który miał nas uczyć chodzenia po wodzie, a w rezultacie musiał nurkować w basenie, by odczytać hasło z rebusu na dnie. Kolejne zadanie polegało na czerpaniu wody sitkiem – łatwo się domyślić, jakie to efekty przynosiło. Na koniec tor przeszkód z zawiązanymi oczami. Ponieważ Maryja nigdy nie zostawia swoich dzieci bez opieki i pomocy, to i tym razem pomagała w konkretny sposób, dając okulary do nurkowania i lupę, by odczytać rebus, miskę, by wody naczerpać i pokazać, jak działa jako Pośredniczka łask wszelakich, oraz siostrę, która prowadziła za rękę, pomagała pokonać przeszkody i dodawała otuchy przed wejściem do wody. Przez wesołą zabawę mogliśmy się przekonać, jak wiele zyskujemy, pozwalając działać w naszym życiu najtroskliwszej Matuchnie, i jak ona nam pomaga.
21 czerwca pozostawił w pamięci rycerskie podchody. Przejście przygotowanym szlakiem zdecydowanie ułatwiała znajomość terenu i rozmieszczenia najważniejszych punktów, co siostry w kolejnych wskazówkach potrafiły opisać w bardzo ciekawych i niepowtarzalnych słowach. W wyzwaniu tym liczyła się również współpraca, czasem również między rywalizującymi między sobą grupami. Poza odnalezieniem strategicznych punktów i kolejnych wskazówek mieliśmy do wykonania bardzo praktyczne zadania, które polegały m.in. na podlaniu kwiatków na Bobolówce. Było również zadanie apostolskie, które miało także znaczenie duchowe, bo przez świadectwo o Rycerstwie Niepokalanej dla odwiedzonej pani pozwalało umocnić także naszą reakcję z Niepokalaną. Jednak mimo wspomnianej zdrowej rywalizacji dopiero zebranie owoców pracy wszystkich grup pozwoliło odczytać końcowe hasło rycerskich podchodów.
Był również czas na skupienie oraz bardzo prywatne i osobiste spotkanie z Jezusem. Czas wyciszenia, przemyślenia różnych spraw, usłyszanego słowa oraz duchowej rozmowy z Bogiem zapewniony był podczas adoracji Najświętszego Sakramentu. Także w każdej wolnej chwili można było udać się do kaplicy, by w ciszy pobyć z Jezusem. W kaplicy stał słój wypełniony cytatami z Pisma Świętego, by wylosować i zatrzymać dla siebie to, co Pan chce nam powiedzieć. Pozwalało to na łatwiejsze nawiązanie rozmowy z Bogiem, a czasem skłaniało do konkretnych refleksji. Osobiście czułam szczególne prowadzenie tym Słowem przez cały czas rekolekcji. Bardzo trafione i cenne okazały się również słowa św. Maksymiliana, które każdy zabierał dla siebie na zakończenie rekolekcji. Ważnym czasem spotkania z żywym Bogiem była codzienna Eucharystia w sanktuarium św. Andrzeja Boboli, która z racji oktawy Bożego Ciała połączona była z procesją.
Na zakończenie rekolekcji, 22 czerwca, odbyło się rycerskie pasowanie. Grono Rycerzy Niepokalanej powiększyło się o kolejne 12 osób, które zdecydowały się oddać całych siebie na własność i do pełnej dyspozycji Niepokalanej. Moment ten przywołał piękne wspomnienia z poprzednich rekolekcji, kiedy to sama byłam w gronie giermków, którzy dostąpili zaszczytu wstąpienia w zastępy tej szczególnej wspólnoty.
Przez cały czas Zjazdu troskliwą opieką otaczały nas siostry, które dbały nie tylko o sprawy duchowe, piękną oprawę tego świętego czasu i urozmaicenie wesołych wieczorków, ale i o strawę dla wzmocnienia sił fizycznych, za co serdeczne Bóg zapłać wszystkim razem i każdej z osobna.
Jeśli ktoś chciał i mimo sporej dawki wrażeń nie brakowało mu sił, to mógł jeszcze zostać na ponadplanowy czas, którym była rekreacja na świeżym powietrzu zakończona ogniskiem. Czas zacieśniania nowych przyjaźni, rozmów i dzielenia się wrażeniami tych niezwykłych trzech dni.
Praktycznie każde słowa są zbyt małe, by opisać i oddać atmosferę, uczucia, wrażenia i przeżycia czasu spędzonego podczas Zjazdu w Strachocinie. Tutaj trzeba po prostu przyjechać i samemu poczuć wszystkimi zmysłami to miejsce, które Niepokalana wybrała sobie na swoją zagrodę. Trzeba osobiście spotkać się z ludźmi, odczuć ich życzliwość, jedność i te szczególne więzi, jakie się tutaj zawiązują. Zdecydowanie jest to miejsce, z którego nie chce się wyjeżdżać i czeka się na każdą okazję, by móc wrócić.