Jak można zauważyć już na kartach ksiąg Nowego Testamentu, centrum chrześcijańskiego przepowiadania stanowiła prawda o zmartwychwstaniu Pana. Stała się też niezbywalną częścią wyznania wiary składanego przy chrzcie. Można zatem powiedzieć, że eschatologia wczesnochrześcijańska karmiła się przede wszystkim wiarą w zmartwychwstanie. Przynosiła ona bowiem nadzieję na uczestnictwo wszystkich wiernych w zwycięstwie Chrystusa nad grzechem i śmiercią obejmującym całego człowieka – nie tylko jego duszę, ale również ciało. Jednocześnie wraz z upływem czasu pojawiały się kolejne pytania szczegółowe dotyczące zmartwychwstania pochodzące od samych chrześcijan. Z drugiej zaś strony, ta prawda była poddawana ciągłej kontestacji, posuwającej się aż do szyderstwa ze strony pogan, którzy uważali zmartwychwstanie za absurd niegodny rozumnego człowieka. Nie jest zatem dziełem przypadku, iż trzy pierwsze wieki historii Kościoła przynoszą liczne traktaty poświęcone tematyce zmartwychwstania.

Według „Didache”, jednego z najstarszych znanych pozablijnych pism chrześcijańskich, zmartwychwstanie umarłych będzie poprzedzać powtórne przyjście Chrystusa jako jeden z trzech znaków obok otwartego nieba i głosu trąby.

Ojcowie Apostolscy chętnie pisali o zmartwychwstaniu umarłych, odnosząc je do zmartwychwstania Chrystusa: „Jezus Chrystus naprawdę powstał z martwych. To Jego Ojciec wskrzesił. Ojciec również na Jego podobieństwo i nas, wierzących w Niego, wskrzesi w Jezusie Chrystusie, poza którym nie ma dla nas prawdziwego życia” (św. Ignacy Antiocheński, „List do Kościoła w Tralleis”). Klemens Rzymski, który wśród Ojców Apostolskich poświęcił najwięcej miejsca zmartwychwstaniu, jest pierwszym autorem podającym rozumowe argumenty za tą prawdą. Chodzi o argumentację ze zjawisk przyrody, jakim jest nadejście dnia po nocy oraz z mitologii pogańskiej – ptak feniks odradzający się z własnych popiołów.

Wczesna literatura patrystyczna często podejmowała temat uzasadnienia wiary w zmartwychwstanie umarłych. Chodziło o przekonanie czytelników, że chociaż ta prawda przekracza ludzkie możliwości poznawcze, to jednak jest poświadczona przez Boży autorytet w zmartwychwstaniu Chrystusa i nie sprzeciwia się fundamentalnym zasadom logiki, może być zatem przyjęta przez człowieka aktem racjonalnej wiary. Szczególnie zasługi na tym polu posiadają apologeci greccy, którzy od połowy II wieku w swoich pismach bronili prawdy o zmartwychwstaniu, odpowiadając na zarzuty ze strony pogan pozostających pod wpływem filozofii platońskiej, wykluczającej sens ponownego zjednoczenia duszy i ciała człowieka. Musieli ponadto zmierzyć się ze zwątpieniem w tę prawdę pośród samych chrześcijan, jak o tym wspomina św. Justyn: „kto nazywany jest chrześcijaninem, ale kto nie przyznaje, że to prawda, lecz ośmiela się bluźnić Bogu Abrahama i Bogu Izaaka, i Bogu Jakuba, kto twierdzi, że nie ma zmartwychwstania umarłych” („Dialog z Żydem Tryfonem”).

Pierwszy zachowany traktat w całości poświęcony problematyce zmartwychwstania powstał w Rzymie pod koniec II wieku. Nosi tytuł „O zmartwychwstaniu” i został przypisany św. Justynowi, choć współczesne badania uznają go przynajmniej częściowo za nieautentyczny. Traktat zawiera stwierdzenie, że zmartwychwstanie ciała w ścisłym sensie odnosi się wyłącznie do ciała, a nie do duszy czy ducha: „Zmartwychwstanie dotyczy umarłej części cielesnej, gdyż duch nie umiera. Dusza jest w ciele; natomiast pozbawione duszy nie żyje. Gdy dusza odchodzi, ciało nie istnieje. Ciało bowiem jest mieszkaniem duszy, a dusza jest mieszkaniem ducha. Te trzy elementy zostaną zbawione u tych, którzy mają szczerą nadzieję i nienaruszoną wiarę w Boga”. Ciało jest konieczne do zaistnienia człowieka, dlatego musi zmartwychwstać, by cały człowiek osiągnął szczęście wieczne.

Apologeci w dyskursie z pogańskimi adwersarzami odwoływali się do ogólnych idei o stworzeniu i władzy Boga, jak na przykład Atenagoras w swoim traktacie „O zmartwychwstaniu umarłych”, kiedy pisze: „Prawdę mówiąc, dowodem tego, iż Bóg ma wystarczające możliwości do wskrzeszenia ciał, jest samo ich stworzenie; albowiem jeżeli Bóg przy pierwszym porządkowaniu wyprowadził z nicości ciała ludzi i ich zasady konstytutywne, po samych ich rozproszeniu, w jakikolwiek sposób by się ono odbyło, wskrzesi je z taką samą łatwością; jest to dla Niego równie możliwe”. Autor w tym traktacie najpierw usiłował dowieść możliwości zmartwychwstania, a następnie jego konieczności, którą argumentował między innymi następująco: „Jeśli (...) Stwórca wszechświata stworzył człowieka po to, żeby człowiek miał udział w rozumnym życiu i żeby oglądał Jego wspaniałość i przejawiającą się we wszystkim mądrość oraz żeby trwał w tym oglądaniu zgodnie z zamysłem Stworzyciela i zgodnie z otrzymaną naturą, to trzeba uznać, że powodem stworzenia człowieka jest jego wieczne bytowanie, a przyczyną wiecznego bytowania jest zmartwychwstanie, bez którego człowiek nie mógłby trwale istnieć”.