Błogosławiony rozdział w moim życiu

Agnieszka Bugała: Pamiętam dzień, gdy ogłoszono, że to ks. Andrzej Siemieniewski zostanie biskupem, a potem dzień konsekracji – 11 lutego. Czy Pan Bóg chciał coś Ekscelencji przekazać przez wybór tej daty?

Bp Andrzej Siemieniewski: Szczególne podpowiedzi Pana Boga dotyczą miejsca – bo jesteśmy z jakiegoś powodu w Polsce, a nie np. w Patagonii – czasu i także dat. 11 lutego, liturgiczne wspomnienie Matki Bożej z Lourdes i Światowy Dzień Chorego, są bez wątpienia komunikatem dla mnie, który staram się od 2006 r. odczytywać. Zostałem zaproszony do posługi w Kościele wrocławskim, ale ze szczególnym wskazaniem na tych ludzi, którzy są w sytuacji trudnej, są w jakimś sensie poszkodowani. To są chorzy, ale to są też więźniowie, ludzie wykluczeni, czasem w desperacji i na marginesie.

Jaki jest obraz wrocławskiego Kościoła?

Trzeba odróżnić posługę biskupa diecezjalnego, która wiąże się z ogromną odpowiedzialnością zarządzania, kierowania i administrowania, od posługi biskupa pomocniczego, który jest po to, by pomagać w sprawach szeroko pojętego duszpasterstwa. Kontakt z tyloma parafiami i wspólnotami był wcześniej absolutnie niemożliwy, a teraz, od 14 lat wypełnia codzienność. To błogosławiony rozdział w moim życiu.

A co najbardziej zaskoczyło biskupa Andrzeja w naszej archidiecezji?

Energia i dynamizm wiernych w małych parafiach. Ba, w filiach małych parafii! To jest mała grupa – stu, lub mniej wiernych przy zabytkowej świątyni, czy nawet salce wiejskiej, która pełni rolę kaplicy. Dopiero jako biskup odkryłem, jeżdżąc na wizytacje do tych małych miejscowości, grupy osób tak zatroskanych o świątynie! Tam są ludzie, którzy zbierają pieniądze na remonty, ustalają dyżury palenia w piecu, dbania o ogród itd. Imponujące i budujące, bo żywe duszpasterstwo. To zaangażowanie i przywiązanie bywa głębsze, niż w dużej miejskiej parafii.

Dlaczego?

Gdy w parafii liczącej kilka tysięcy osób angażuje się 80 osób, to to zaangażowanie się rozmywa, ale gdy grupa wiernych w filii parafii liczy stu, to wszyscy są widoczni i każdy jest niezbędny, nie do zastąpienia. Im mniejsze środowisko, tym więcej energii i bogactwa – to moje odkrycie. Drugie odkrycie to koła gospodyń wiejskich, chóry parafialne, grupy strażaków, czy nawet młodzieży strażackiej – to gremia, zwłaszcza w środowiskach wiejskich, bardzo dobrze współpracujące z parafią. Trzecie odkrycie, to istnienie różnych form zrzeszania się ludzi w parafiach, którzy pragną żyć i pogłębiać określoną duchowość. Wcześniej znałem grupy raczej ewangelizacyjne, np. Ruch Światło-Życie, Odnowę Charyzmatyczną, ale dzięki posłudze biskupiej odkryłem grupy i grupki, które wzbogacają nasz lokalny Kościół. Wielkim odkryciem było też dla mnie poznanie Ośrodka św. Celestyna w Mikoszowie, który służy ciężko chorym z porażeniem mózgowym, ale pomaga też rodzinom, które stają przed wyzwaniem opieki nad osobą dotkniętą taką chorobą. Ludzie, którzy ten ośrodek tworzą, robią to dlatego, że są katolikami i chcą służyć. Odkryciem są też duszpasterstwa Zakładów Karnych – to miejsca, w których szczególnie widać działanie Boga.

Czy w tak intensywnym rytmie pracy jest jeszcze czas na to, by pisać książki?

Tak, dlatego, że w ciągu roku liturgicznego są okresy bardzo wypełnione zadaniami, ale są też okresy spokojniejsze, jak choćby zima czy wakacje. Wtedy nadrabiam i piszę.

Bp Andrzej Siemieniewski – wrocławianin, profesor nauk teologicznych i wykładowca teologii duchowości na PWT. Autor książek, zwłaszcza na temat charyzmatów w Kościele. Jego biskupia dewiza brzmi: Deus Caritas est, czyli Bóg jest Miłością.

Przed wojną dom ten był własnością państwa Max und Adelheid Bahr. Po wojnie zmieniło się na tych ziemiach bardzo wiele. Miasto Landsberg znalazło się na terytorium Polski, zmieniając nazwę na Gorzów. W 1945 r. w budynku przy ul. 30 Stycznia przez pewien czas stacjonowali tam oficerowie radzieccy, później budynek był niezamieszkały. Przychylne wówczas dla Kościoła władze miasta Gorzowa oddały budynek na rezydencję administratora apostolskiego. Po opuszczeniu przez wojsko budynku jeszcze przez jakiś czas w piwnicy była kuchnia, ale korzystano z osobnego wejścia.

Zobacz zdjęcia: Dom Biskupów Gorzowskich

Pierwszy administrator apostolski na Ziemiach Zachodnich, ks. Edmund Nowicki, stał przed bardzo trudnym zadaniem zorganizowania życia Kościoła na obszarze 44229 km kw. Gorzów wydał mu się odpowiednim miejscem na siedzibę nowo tworzonej administracji apostolskiej. Tak wspomina moment objęcia rezydencji: „Dwa czy trzy dni przed uroczystością Chrystusa Króla postanowiłem pojechać do Gorzowa dla objęcia rezydencji. Oczywiście nie miałem żadnych mebli. Za krzesła służyły początkowo parapety okienne.” W całkowicie pustym domu (właściwie był tam jeden stół i jedno krzesło) ks. Nowicki zrobił sobie sypialnię na piętrze i tam urzędował. Pustki w krótkim czasie się zapełniły dzięki entuzjazmowi ludzi, którzy znosili co ładniejsze meble z całego miasta.

27 października 1945 r. w rezydencji nastąpiło otwarcie siedziby Kurii Biskupiej. Było to na dzień przed uroczystością Chrystusa Króla i ingresem ks. Nowickiego do kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Gorzowie, czyli późniejszej katedry. Już w numerze 2. urzędowego pisma „Zarządzenia Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej” na str. 6 można było przeczytać, że administrator mieszka przy ul. 30 Stycznia 1 w Gorzowie, tam też mieści się Kuria Biskupia. Krótko później administracja apostolska pozyskała też przylegającą willę przy ul. 30 Stycznia 1a, gdzie na parterze zostało urządzone biuro kurialne. Z czasek kuria rozrastała się i brakowało tam już miejsca. 1 maja 1946 nastąpiło przeniesienie siedziby kurii na ul. Łokietka 17, a 15 października 1947 r. do ostatecznej siedziby na ul. Drzymały 36.

30 października 1950 r. rozpoczął pracę Sąd Duchowny administracji apostolskiej, który w początkowej fazie mieścił się również w budynku przy ul. 30 Stycznia 1 w Gorzowie.

Dom sługi Bożego

W gorzowskiej rezydencji po ks. Edmundzie Nowickim mieszkali kolejni administratorzy apostolscy: ks. Tadeusz Załuczkowski, ks. Zygmunt Szelążek, bp Teodor Bensch. Najdłużej jednak budynek przy ul. 30 Stycznia był domem bpa Wilhelma Pluty i przede wszystkim jako jego dom rezydencja biskupia w Gorzowie pozostaje w pamięci mieszkańców miasta i całej diecezji.

Ks. Wilhelm Pluta przyjechał do Gorzowa, do swojej rezydencji z Katowic-Załęża wcześnie rano 6 września 1958 r. Już 7 września, pod przewodnictwem kard. Stefana Wyszyńskiego, odbyła się jego konsekracja biskupia.

Okres rządów bpa Pluty pod wieloma względami był kluczowy dla historii Kościoła na Ziemiach Zachodnich. Swoją głęboką duchowością, gorliwością i zmysłem duszpasterskim bp Wilhelm wywarł ogromny wpływ na rozwój wiary na tych ziemiach.

To w okresie jego rządów miały miejsce wielkie obchody Millenium Chrztu Polski, z uroczystościami głównymi przy katedrze gorzowskiej z udziałem Episkopatu Polski 6 listopada 1966 r.

Był to także czas przekształcenia administracji apostolskiej w diecezje. 28 czerwca 1972 r. papież Paweł VI bullą „Episcoporum Polonia Coetus” ustanowił nowe diecezje na Ziemiach Zachodnich. Dotychczasowa administracja apostolska została podzielona na trzy diecezje: szczecińsko-kamieńską, koszalińsko-kołobrzeską i gorzowską, której stolicą pozostał Gorzów, biskupem bp Wilhelm Pluta, a jego siedzibą dom przy ul. 30 Stycznia 1. Bp Wilhelm mieszkał w nim aż do tragicznej śmierci w wypadku samochodowym na trasie Świebodzin – Krosno Odrzańskie 22 stycznia 1986 r.

Przeniesienie stolicy

W gorzowskiej rezydencji mieszkali też oczywiście biskupi pomocniczy: bp Jerzy Stroba, bp Ignacy Jeż, bp Paweł Socha i później bp Edward Dajczak. Od 1986 r. mieszkał w niej bp Józef Michalik, kolejny biskup diecezjalny.

To w okresie rządów bpa Michalika Ojciec Święty Jan Paweł II bullą „Coetus Poloniae Populus” 25 marca 1992 r. zatwierdził nowy podział administracyjny diecezji polskich. Diecezja gorzowska otrzymała wówczas nazwę zielonogórsko-gorzowska, a siedziba diecezji została przeniesiona do Zielonej Góry.

Konsekwencją bulli papieskiej była wielka przeprowadzka. 23 grudnia 1992 r. nastąpiło przeniesienie rezydencji z budynku przy ul. 30 Stycznia w Gorzowie, do budynku przy ul. Kilińskiego 3 w Zielonej Górze. 15 lutego 2003 do Zielonej Góry przeniosła się także Kuria Biskupia.

Wtedy do nieco opustoszałego budynku przy ul. 30 Stycznia przeniósł się z ul. Koniawskiej Sąd Kościelny. Z czasem zamieszkał tam też bp pomocniczy Edward Dajczak. Dom ten nadal pełnił funkcję rezydencji pomocniczej, jako że Gorzów wciąż był miejscem kluczowych dla życia diecezji wydarzeń. Szczególnym momentem z pewnością były uroczystości jubileuszu 50-lecia administracji apostolskiej w Gorzowie 20 sierpnia 1995 r. Wtedy gorzowska rezydencja gościła wielu biskupów, z Prymasem Polski kard. Józefem Glempem na czele.

2 czerwca 1997 r. dom przy ul. 30 Stycznia, podczas swojej pielgrzymki w Gorzowie, odwiedził papież Jan Paweł II. Któryż inny dom w diecezji może się poszczycić tym, że był w nim Ojciec Święty?

Mijały lata, stary dom coraz bardziej domagał się gruntownego, bardzo kosztownego remontu. Wreszcie w 2007 r. mieszkający tam przez cały czas bp Edward Dajczak wyprowadził do na plebanię katedralną na ul. Obotrycką 10, Sąd Kościelny przeniósł się do budynków w parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Gorzowie na ul. Żeromskiego 22. Budynek na ul. 30 Stycznia 1 pozostał pusty i opuszczony. Rozważane było jego wydzierżawienie lub sprzedaż. Odbyły się już wstępne rozmowy z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Gorzowie Wlkp., która była też gotowa do upamiętnienia w jakiś sposób w budynku postaci sługi Bożego bp. Wilhelma Pluty.

Po rozważeniu sprawy, bp Stefan Regmunt postanowił, że diecezja nie będzie pozbywać się gorzowskiej rezydencji. Co prawda z ekonomicznego punktu widzenia remont konieczny do uratowania obiektu to ogromne wyzwanie.

Po remoncie w rezydencji mieści się Instytut im. Biskupa Wilhelma Pluty, zaś obecnie miejsce to stanie się alumnatem Zielonogórsko-Gorzowskiego Wyższego Seminarium Duchownego.

Budynek przy ul. 30 Stycznia, czyli historyczna rezydencja biskupów gorzowskich w Gorzowie w perspektywie historycznej i duchowej jest cennym skarbem dla całej diecezji.