Planuję zakup nieruchomości. Powiedziano mi, że przede wszystkim powinienem sprawdzić księgę wieczystą. Dlaczego to takie ważne?

Odpowiedź eksperta

Księgi wieczyste najprościej to publiczny rejestr przedstawiający stan prawny nieruchomości.

Art. 1 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowi, że księgi wieczyste prowadzi się (w Polsce czynią to sądy) w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości, a księgi wieczyste mają za zadanie zapewnienie bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami.

Księga wieczysta  (w skrócie KW) to ogólnodostępny dokument opisujący stan prawny pojedynczej nieruchomości. Znajdziemy w niej dane dotyczące m.in. właściciela, adresu nieruchomości oraz jej powierzchni i przeznaczenia, a także hipotek. Koniecznie należy do niej zajrzeć przed zawarciem umowy przedwstępnej, a także właściwej umowy kupna. Tylko w ten sposób możemy mieć pewność, że transakcja jest bezpieczna.

Istnieje tzw. rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Opisuje ją art. 5 cyt. ustawy i wprowadza ogólną regułę, zgodnie z którą, gdy wystąpi niezgodność między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, to treść księgi wieczystej rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo, nawet gdyby to prawo zbywającemu rzeczywiście nie przysługiwało.

Księga wieczysta składa się z czterech głównych działów:

• Dział I-0 to oznaczenie geodezyjne nieruchomości, I-Sp to spis praw, które przysługują tej nieruchomości wobec nieruchomości sąsiednich;

• Dział II dotyczy prawa własności;

• Dział III – prawa, roszczenia i ograniczenia – obejmuje wszelkie obciążenia dotyczące tej konkretnej nieruchomości, tzw. prawa obciążające nieruchomość, ale także prawa osobiste obciążające właściciela (współwłaściciela) nieruchomości;

• Dział IV dotyczy hipotek obciążających tę konkretną nieruchomość.

Art. 2 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece wprowadza regułę jawności ksiąg wieczystych, które są jawne dla każdego i nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej.

Księgi wieczyste można przeglądać bezpłatnie na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (ekw.ms.gov.pl) bądź w czytelni w sądzie. Nie można sprawdzić księgi wieczystej, nie znając jej numeru, bowiem sąd nie udziela takich informacji.

W Polsce istnieje obowiązek zakładania księgi wieczystej dla każdej nieruchomości, co oznacza, że przy pierwszej czynności (umowie) strony oraz notariusz mają obowiązek złożenia wniosku do sądu o założenie księgi wieczystej.

Przy sprawdzaniu księgi wieczystej nieruchomości każda wzmianka sądowa, tzw. DzKw, powinna wzbudzić czujność nabywcy i powinna zostać opisana i wyjaśniona przy umowie. Bezwzględnie jednak wzmianki sądowe DzKw umieszczone w działach II, III, IV muszą zostać sprawdzone w sądzie i zweryfikowane, gdyż każda wzmianka sądowa powoduje wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych i może rodzić poważne konsekwencje prawne dla nabywcy.

Nieaktualne wpisy w papierowej wersji KW podkreślone są na czerwono, w elektronicznej – umieszczone na szarym tle. O analizę dokumentu najlepiej jednak poprosić specjalistę. Sami bowiem łatwo możemy przeoczyć istotne wpisy i wzmianki, które zadecydują o bezpieczeństwie transakcji.