Reklama

W diecezjach

Stare opactwo na szlaku

Prawdziwą ozdobą ziemi rybnicko-raciborskiej jest położony zaledwie 13 km od Rybnika pocysterski zespół pałacowo-kościelny. Wśród dominującego tu industrialnego krajobrazu to istna perła architektury. I sanktuarium diecezji gliwickiej.

Niedziela Ogólnopolska 2/2022, str. 42-43

[ TEMATY ]

podróże

Arkadiusz Bednarczyk

Madonna z Rud

Madonna z Rud

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zespół budowli łączy w sobie style różnych epok, poczynając od romanizmu. Unikalną częścią obiektu jest średniowieczny kościół pocysterski, który zachował się w swojej pierwotnej postaci. Przechadzając się po mrocznych wnętrzach surowego, ceglanego kościoła, możemy naprawdę poczuć atmosferę średniowiecznych czasów. Najstarsze partie ścian opactwa wybudowano z ręcznie robionej cegły, tzw. palcówki, na której zachowały się ślady rąk średniowiecznych budowniczych...

Jak książę zabłądził w lesie

Do Rud sprowadził cystersów z małopolskiego Jędrzejowa książę opolski Władysław I w połowie XIII stulecia. Miejsce na kościół i klasztor wybrał nieprzypadkowo: według spisanej przez jednego z opatów w XVII wieku starej tradycji, przekazywanej sobie uprzednio przez zakonników, miał on podczas polowania zabłądzić w okolicznych lasach. Kiedy bezpiecznie spędził tam noc, rankiem odnalazł swoich rycerzy i postanowił ufundować w tym miejscu kościół i klasztor jako wotum za szczęśliwe odnalezienie drogi. W 1258 r. na zamku w pobliskim Raciborzu książę wydał dokument nadający rudzkiemu konwentowi liczne przywileje: mnisi mieli prawo prowadzenia rzemiosła i handlu, polowania w tutejszych lasach, zakładania osad i kolonizowania dziewiczych terenów. Do Rud mnisi cysterscy – trzynastoosobowa grupa z opatem Piotrem na czele – przybyli z Jędrzejowa. Początkowo bracia zamieszkali w drewnianych habitaculach. Również pierwsze oratorium było obiektem drewnianym. Budowa ceglanego kościoła – który szczęśliwie dotrwał do naszych czasów – zakończyła się przed 1303 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Wspaniały cysterski kościół powstał na styku dwóch epok: romańskiej i gotyckiej. Świadczy o tym XIII-wieczny portal wejściowy, który obecnie znajduje się w dobudowanej do kościoła w XVIII stuleciu wieży. Kościół rudzki powiela wypracowane przez burgundzkich budowniczych wzory architektury cysterskiej: prostotę, surowość i skromność. W budowli widoczne są również wpływy opactwa w Jędrzejowie. W tamtym czasie dobudowano również do kościoła – od strony południowej – kaplicę Mariacką poświęconą wizerunkowi Matki Bożej Rudzkiej. Kościół oraz trzyskrzydłowy klasztor otaczał wewnętrzny dziedziniec zwany wirydażem. W klasztorze mieściły się dormitorium (miejsce spoczynku zakonników), skarbiec i pokój opata. Na parterze znajdowały się spiżarnie i refektarz. Z pierwotnego klasztoru do dzisiaj zachowały się zakrystia oraz pozostałości kapitularza – w latach 90. ubiegłego stulecia dokonano w nim odkryć pochówków rudzkich mnichów.

Reklama

Łotrze coś mi jabłka pokradł...

Wiadomo, że w średniowiecznym klasztorze rudzkim mieściło się skryptorium. Wyobraźmy sobie stoły pełne uczonych, cudownie iluminowanych ksiąg niczym z powieści Umberta Eco. W źródłach zachowały się imiona niektórych braci, którzy pracowali w skryptorium: Mikołaja (1354), Wawrzyńca (1460) oraz Stefana z Oświęcimia (XIV wiek). Na marginesie jednej z przepisywanych w XV stuleciu ksiąg – Listów św. Hieronima tajemnicza ręka zakonnego skryby dopisała polskie zdanie: „Rzecz godna psa – łotrze coś mi jabłka pokradł”...

Prawdziwe emocje budzi przechowywany w klasztorze w średniowieczu tzw. katalog magii Rudolfa. Oryginał – Summa de confessionis discretione, czyli „Podręcznik dobrej spowiedzi świętej” miał powstać w latach 1236-50. Niektóre badania oparte na analizie paleograficznej datują powstanie rękopisu na XIV wiek, a Rudolfa utożsamiają z Rudolfem z Biberach, który żył na pograniczu szwabsko-turyngskim. Tajemniczy brat Rudolf spisał różne zabobony i grzechy popełniane przez średniowiecznych ludzi. W zakonnej bibliotece znajdowały się również dwa utwory z dziedziny alchemii z XV stulecia. Wiadomo, że autorem jednego z nich był osobisty lekarz papieża Bonifacego VIII – niejaki Arnold z Villanova.

Cystersi z Rud zajmowali się kolonizacją leśnych obszarów oraz rozwojem gospodarczym. Warto wspomnieć, że bracia posiadali: browar, winiarnię, kilka młynów, kuźnicę miedzi, hutę szkła; zajmowali się również rybołówstwem – pozostałością po tej ich działalności są liczne stawy na terenach rudzkich lasów.

Reklama

Zmienne koleje losu

Okres wojen husyckich z XV wieku oraz reformacji nie sprzyjał dalszemu rozwojowi opactwa. Kolejną przeszkodą dla spokojnej egzystencji klasztoru była wojna trzydziestoletnia (1618-48). W 1627 r. klasztor splądrowały rozpuszczone wojska najemne protestanckiego hrabiego Petera Ernsta III von Mansfelda. W 1642 r. cudownej interwencji Matki Bożej z Rud miano zawdzięczać ocalenie klasztoru przed rabunkiem wojsk szwedzkich. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej za rządów kolejnych opatów prowadzono rozbudowę klasztoru. W 1683 r. zatrzymał się w nim król Jan III Sobieski, zdążając pod Wiedeń. W XVIII stuleciu do kompleksu dobudowano od północy pałac opacki, a także kaplicę Mariacką. Do średniowiecznego kościoła dostawiono również wieżę zegarową. W 1810 r. król pruski Fryderyk Wilhelm II sekularyzował klasztor. W latach 1834 – 1945 zespół klasztorny należał do książąt von Ratibor (Hohenlohe-Schillingsfuerst). Kompleks przekształcono wówczas z rozmachem w rezydencję arystokratyczną, w której gościły znamienite osoby na czele z cesarzem niemieckim Wilhelmem II.

Wśród cyprysów, azalii i... wilków

Pałac otacza do dzisiaj jeden z największych w Polsce parków w stylu angielskim, w którym zachowało się wiele gatunków flory i fauny. Możemy tutaj spotkać platany, cyprysy, azalie i różaneczniki. Przez teren parku przepływa rzeka Ruda, znajdują się tu również stawy. Obok przypałacowego parku na przestrzeni ponad 500 km2 rozciąga się park krajobrazowy: Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe, utworzony w 1993 r. na terenach wschodniej części Kotliny Raciborskiej oraz północnych fragmentów Płaskowyżu Rybnickiego. Te piękne lasy są istną oazą zieleni na terenie silnie zurbanizowanego Górnego Śląska. Żyją w nich: jelenie, daniele, sarny, dziki, lisy i wilki.

Reklama

Madonna z Rud

Do kościoła wchodzi się przez dobudowaną w XVIII stuleciu wieżę. Kryje ona w sobie piękny romańsko-gotycki portal wejściowy z XIII wieku. Pod wieżą znajduje się krypta, w której spoczywają raciborscy książęta. W świątyni panuje nastrojowa, mroczna atmosfera. Prawa nawa prowadzi do kaplicy Mariackiej, która nie bez powodu nazywana jest perłą śląskiego baroku – rzeczywiście robi wrażenie. Mieści w swoim wnętrzu otaczany kultem obraz Rudzkiej Madonny – Matki Bożej Pokornej. Malowany temperą na lipowej desce wizerunek pochodzi z XV stulecia i przedstawia Pannę Maryję, która na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko; obraz miał zostać przekazany cystersom przez książąt opolskich: Kazimierza i Władysława w 1228 r., o czym informuje inskrypcja łacińska w ozdobnym kartuszu, umieszczona nad kaplicą Mariacką. Obraz miał trafić do Rud w XVI stuleciu, niewykluczone więc, że jest to drugi obraz namalowany w miejsce wcześniejszego, uprzednio zniszczonego. Kaplica jest bogato dekorowana, m.in. na sklepieniu znajduje się fresk Adoracja Maryi przez św. Bernarda z Clairvaux wraz ze świętymi i członkami zakonów krzyżowych, a po bokach obrazu Pani Rudzkiej, umieszczonego w półokrągłej absydzie, ustawiono w XVIII wieku figury jego ofiarodawców – książąt opolskich Kazimierza i Władysława, wykonane przez Jana Schuberta z Lipnika. Pod kaplicą znajdują się krypty, w których chowano mnichów oraz wiernych zasłużonych dla opactwa.

Rudzka świątynia kryje jeszcze wiele innych cennych skarbów. W tutejszym opactwie było niegdyś wiele dzieł sztuki, które dzisiaj przechowywane są poza Rudami, m.in. w Muzeum w Raciborzu – ale to już całkiem inna historia. Jedno jest pewne – do Rud, które leżą na Europejskim Szlaku Cysterskim, zajrzeć trzeba koniecznie.

2022-01-03 12:52

Ocena: +3 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Papieskie podróże w 2017 roku

[ TEMATY ]

podróże

Franciszek

Grzegorz Gałązka

Z kalendarza na 2017 r., opublikowanego przez Prefekturę Domu Papieskiego wynika, że nie odbędą się środowe audiencje ogólne papieża Franciszka 6 września i 29 listopada. Anulowane są także niedzielne modlitwy „Anioł Pański” na placu św. Piotra 21 maja, 10 września i 15 października. Według obserwatorów może to oznaczać, że w tych terminach papież będzie odbywać swe tegoroczne podróże zagraniczne.

Jak na razie potwierdzona jest jedynie jego pielgrzymka do portugalskiego sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Fatimie 12-13 maja. Sam Franciszek wspominał z kolei, że w br. wybiera się do Indii i Bangladeszu oraz do Afryki.

CZYTAJ DALEJ

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

2024-03-27 18:21

Adobe Stock

Prokuratura postawiła w środę zarzuty pięciu osobom w związku ze sprawą wykorzystania pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwości. Wśród nich jest czterech urzędników resortu sprawiedliwości i „beneficjent funduszu” ks. Michał O. W ramach Funduszu ośrodkowi „Archipelag” miała zostać przyznana dotacja na kwotę blisko 100 milionów złotych.

- Ks. Michał O. działając wspólnie w porozumieniu z tymi urzędnikami, doprowadził do wypłaty tych środków. Tutaj istotną kwestią jest to, że działali wspólnie i w porozumieniu - poinformował dziś podczas konferencji rzecznik prasowy prok. Przemysław Nowak. Zapowiedział, że będą kierowane wnioski o tymczasowy areszt wobec trzech osób, a zebrany materiał dowodowy będzie analizowany pod kątem uchylenia immunitetu politykom. Powstające na warszawskim Wilanowie centrum terapeutyczne ma na celu pomoc ofiarom przemocy.

CZYTAJ DALEJ

Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował, ale jej ślady nosił na ciele

2024-03-28 23:15

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

św. o. Pio

Wydawnictwo Serafin

O. Pio

O. Pio

Mistycy wynagrodzenia za grzechy są powołani do wzięcia w milczeniu grzechów i cierpienia świata na siebie, w zjednoczeniu z Jezusem z Getsemani. Rzeczywiście, Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował i boleśnie przeżywał, ale jej ślady nosił na własnym ciele, aby w zjednoczeniu ze swoim Boskim Mistrzem współdziałać w wynagradzaniu za ludzkie grzechy. Jako czciciel Męki Pańskiej chciał, aby i inni korzystali z jego dobrodziejstwa.

„Misterium miłości. Droga krzyżowa z Ojcem Pio” to rozważania drogi krzyżowej, które proponuje nam br. Błażej Strzechmiński OFMCap - znawca życia i duchowości Ojca Pio. Rozważania każdej ze stacji przeplatane są z fragmentami pism Stygmatyka. Książka wydana jest w niewielkiej, poręcznej formie i zawiera także miejsce na własne notatki, co doskonale nadaje się do osobistej kontemplacji Drogi krzyżowej.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję