Podczas uroczystości Objawienia Pańskiego zostaje mocno podkreślona prawda, że zbawcze działanie Jezusa – „Światłości świata” nie ogranicza się tylko do narodu żydowskiego, ale jest skierowane do całej ludzkości. Potwierdzają to ostatnie słowa Jezusa, które wypowiedział On do apostołów przed wstąpieniem do nieba: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu!” (Mk 16, 15). Zostaje to także wyrażone w ustaleniach pierwotnego Kościoła podczas tzw. soboru jerozolimskiego ok. 50 r. (Dz 15) oraz w działalności misyjnej św. Pawła – Apostoła narodów (Dz 13 – 28). Czy idea uniwersalizmu zbawczego została zainicjowana dopiero przez Jezusa Chrystusa i Jego pierwszych wyznawców? Czy jest ona już widoczna na kartach Starego Testamentu? Analiza tekstów biblijnych pozwala na poszukiwanie odpowiedzi na postawione pytania.

Uważna lektura tekstów starotestamentalnych prowadzi do wniosku, że w wielu miejscach akcentują one fakt, iż zbawcze działanie Boga ma charakter uniwersalny. W prehistorii biblijnej Bóg jest przedstawiony jako Uniwersalny Stworzyciel wszechświata i ludzkości (Rdz 1 – 11). Zbawcze działanie Boga widoczne jest po grzechu pierwszych ludzi, po zbrodni Kaina, po karze potopu, po bałwochwalstwie wieży Babel. Bóg jako Autor historii uniwersalnej wybiera spośród wszystkich ludów jeden naród, który zostaje utożsamiony z konkretną społecznością, zwaną Izraelem, Narodem Wybranym, potomstwem Abrahama, Izaaka i Jakuba, ludem Mojżeszowym, ludem Starego Przymierza. Naród ten staje się swoistym medium, przez które Bóg pragnie dotrzeć ze zbawczym orędziem do wszystkich narodów. Wybór jednego narodu nie ogranicza działania Bożego, lecz objawia Jego uniwersalny zamysł i chęć zbawienia każdego człowieka. Na kartach Pisma Świętego zbawczy uniwersalizm jawi się jako rzeczywistość komplementarna do idei wybrania.

Boży zamysł wyboru jednego ludu, którego celem jest dotarcie do wszystkich narodów, realizuje się w historii Abrama-Abrahama. Zostaje on wyprowadzony przez Boga z sumeryjskiego miasta Ur. Powołanie Abrahama na ojca wielu narodów ma wyraźnie charakter monohistoryczny (jako jedyne w swoim rodzaju wydarzenie święte) i monoteologiczny (jako jedyny przypadek religijnego związku narodu z Bogiem uniwersalnym). W wyborze tym cała inicjatywa należy do Boga, który domaga się od Abrahama ofiary (wyjście z domu rodzinnego z Ur Chaldejskiego, pójście do nieznanej ziemi Kanaan) osadzonej głęboko w zawierzeniu Bożemu słowu. Dzięki temu możliwa jest realizacja Bożego planu polegającego na uczynieniu z Abrahama wielkiego narodu, błogosławionego przez Boga. Towarzyszy temu zapewnienie, że dzięki Abrahamowi Boże błogosławieństwo rozleje się na ludy całej ziemi: „Pan rzekł do Abrama: «Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Uczynię bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem. Będę błogosławił tym, którzy ciebie błogosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi»” (Rdz 12, 1-3). Z powołaniem Abrahama wiąże się ściśle obietnica kraju i licznego potomstwa: „I poleciwszy Abramowi wyjść z namiotu, rzekł: «Spójrz na niebo i policz gwiazdy, jeśli zdołasz to uczynić»; potem dodał: «Tak liczne będzie twoje potomstwo». Abram uwierzył i Pan poczytał mu to za zasługę. Potem zaś rzekł do niego: «Ja jestem Pan, który ciebie wywiodłem z Ur chaldejskiego, aby ci dać ten oto kraj na własność»” (Rdz 15, 5-7). Zwieńczeniem wyboru, powołania i obietnic jest przymierze, które Bóg zawiera z Abrahamem: „Wtedy to właśnie Pan zawarł przymierze z Abramem, mówiąc: «Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat»” (Rdz 15, 18). Chociaż Bóg powołuje i wybiera synów Abrahama, to jednak Jego działanie nie ma charakteru partykularnego – zawężonego tylko do jednego narodu, lecz ma charakter uniwersalny – jest skierowane do wszystkich narodów. Zwraca na to uwagę soborowa Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum w punkcie 2: „Bóg nieustannie troszczył się o rodzaj ludzki, aby dać życie wieczne wszystkim, którzy przez wytrwałość w czynieniu dobra poszukują zbawienia”. Wyraźnie widać tu, że więź z Bogiem nie jest zdeterminowana przynależnością etniczną. Objawienie dane synom Abrahama staje się pomostem dla wszystkich ludów i narodów.

Uniwersalizm zbawczy głoszą także prorocy Izraela. Szczególnie widoczny jest on w orędziu proroka Izajasza, który postrzega swoją misję jako głoszenie słowa Boga aż po krańce świata: „Wyspy, posłuchajcie Mnie! Ludy najdalsze, uważajcie! Pan już z łona mej matki, od jej wnętrzności wspomniał moje imię. [...] A mówił: «To zbyt mało, iż jesteś Mi Sługą dla podźwignięcia pokoleń Jakuba i sprowadzenia ocalałych z Izraela! Ustanowię cię światłością dla pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi»” (Iz 49, 1. 6). Prorok Izajasz zapowiada nawrócenie wszystkich ludów do Boga przez „wstępowanie” ku świątyni jerozolimskiej – sanktuarium ludu Izraela: „Widzenie Izajasza, syna Amosa, dotyczące Judy i Jerozolimy: Stanie się na końcu czasów, że góra świątyni Pańskiej stanie mocno na wierzchu gór i wystrzeli ponad pagórki. Wszystkie narody do niej popłyną, mnogie ludy pójdą i rzekną: «Chodźcie, wstąpmy na Górę Pańską do świątyni Boga Jakubowego! Niech nas nauczy dróg swoich, byśmy kroczyli Jego ścieżkami. Bo Prawo wyjdzie z Syjonu i słowo Pańskie – z Jeruzalem». On będzie rozjemcą pomiędzy ludami i wyda wyroki dla licznych narodów. Wtedy swe miecze przekują na lemiesze, a swoje włócznie na sierpy. Naród przeciw narodowi nie podniesie miecza, nie będą się więcej zaprawiać do wojny. Chodźcie, domu Jakuba, postępujmy w światłości Pańskiej!” (Iz 2, 1-5); „Cudzoziemców zaś, którzy się przyłączyli do Pana, ażeby Mu służyć i ażeby miłować imię Pana i zostać Jego sługami – wszystkich zachowujących szabat bez pogwałcenia go i trzymających się mocno mojego przymierza, przyprowadzę na moją Świętą Górę i rozweselę w moim domu modlitwy. Całopalenia ich oraz ofiary będą przyjęte na moim ołtarzu, bo dom mój będzie nazwany domem modlitwy dla wszystkich narodów” (Iz 56, 6-7). Tekst Izajasza zawiera także wyrocznię o nawróceniu Egiptu, który stanie się ludem Bożym: „W ów dzień będzie się znajdował ołtarz Pana pośrodku kraju Egiptu, a przy jego granicy stela na cześć Pana. Będą to znaki i świadectwa o Panu Zastępów w kraju egipskim. Kiedy wobec ciemiężycieli zawezwą Pana na pomoc, pośle im wybawiciela, który będzie ich bronił i ocali. Wtedy Pan da się poznać Egipcjanom; Egipcjanie zaś nie tylko uznają Pana w ów dzień, ale czcić Go będą ofiarami ze zwierząt i z pokarmów, składać też będą śluby Panu i wypełnią je. Choć Pan dotknie ciężko Egipcjan, przecież ich uzdrowi; oni zaś nawrócą się do Pana, który ich wysłucha i uleczy” (Iz 19, 19-22).

W nakazie skierowanym do tych, którzy mają kontynuować Jego misję, uniwersalny wymiar zostaje wyraźnie podkreślony: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata” (Mt 28, 19-20). W Kościele apostolskim uniwersalistyczny zamysł Boży przezwycięża ekskluzywizm judaizantes i w ten sposób może on docierać z misją zbawczą do wszystkich narodów aż „na krańce świata”.