Reklama

Wiara

Co z tą kabałą?

Czym jest kabała, która w ostatnich latach tak fascynuje gwiazdy pop-kultury?

Niedziela Ogólnopolska 27/2024, str. 16-17

cyfrowe.mnw.art.pl/domena publiczna

Paweł Willenberg, Talmudyści

Paweł Willenberg, Talmudyści

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Słowo „kabała” pochodzi od hebrajskiego czasownika lekabel – przyjmować (wiedzę od mistrza). Kabała to kierunek filozoficzny (dość powszechnie określana jest też jako zjawisko religijne), podejmujący polemikę z racjonalizmem głoszonym przez żydowskiego uczonego Mojżesza Majmonidesa (zm. 1204 r.). Kabaliści uważali, że poznanie oparte na rozumie jest niepełne, dlatego podkreślali znaczenie intuicji, kontemplacji oraz przeżyć mistycznych jako pewnych dróg osiągnięcia wiedzy „zakrytej” dla ogółu ludzi. Na kabalistów oddziaływały nurty filozoficzne: panteizm (głoszący, że cały świat jest Bogiem) oraz neoplatonizm (zainteresowany funkcjonowaniem świata oraz możliwością jego poznania).

Drogi i ścieżki

W połowie XIII wieku kabała uległa rozdzieleniu na teoretyczną oraz praktyczną (magiczną). Fundamentalnym dziełem tej pierwszej stała się księga Zohar (Księga jasności), stanowiąca zbiór komentarzy do Tory (Pięcioksięgu Mojżesza). Kabała praktyczna zaczęła się wyrażać w białej magii (opartej na kombinacjach liter imion Boga) oraz egzorcyzmach. Jej rozwój był szczególną zasługą Izaaka Lurii (zm. 1572), jednego z największych reformatorów kabały. Celem człowieka – twierdził on – jest odbudowa pierwotnej harmonii kosmosu, co ma się wyrazić w zgromadzeniu rozproszonego narodu wybranego – ludu Izraela.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Linię rozwoju kabały wyznaczały: kabała profetyczna, według której, dzięki ascezie i magii możliwe jest osiągnięcie proroczego natchnienia, i kabała ekstatyczna, umożliwiająca „bycie poza sobą”. Kabała wywarła wpływ na mesjanistyczny ruch żydowski – sabataizm, którego celem było upowszechnienie nowej wszechświatowej religii. Oddziaływała też na frankistów – stanowiących sektę żydowską – według której prawda objawiona jest ponad prawem – oraz na powstały w XVIII wieku na terenie Polski i Ukrainy mistyczny ruch judaizmu – chasydyzm, upowszechniający ezoteryczną wiedzę żydowską.

Pod koniec XIV wieku wiedza o kabale, za pośrednictwem konwertytów z judaizmu na chrześcijaństwo, przeniknęła do środowisk naszej religii. W XVII wieku powstało, a następnie upowszechnione zostało określenie „kabała chrześcijańska”. Za jej twórcę uważany jest Giovanni Pico della Mirandola (zm. 1494), według którego, ezoteryczny judaizm oraz chrześcijaństwo są tym samym. Kabałę chrześcijańską łączono z alchemią, miały one bowiem odnosić się do tajemnicy Boga, która została zawarta w przyrodzie. Kabała chrześcijańska w XIX i XX wieku nie miała już żadnego kontaktu z żydowskim kontekstem religijnym.

Myśl kabalistyczną w XVII-XIX wieku znali filozofowie, m.in. Gottfried Wilhelm Leibniz oraz Georg Wilhelm Friedrich Hegel, który określał ją jako „zwyrodniałą filozofię”. W XVIII wieku ku kabale zwróciło się wolnomularstwo, które uczyniło ją częścią swojego mitu założycielskiego. Kabała miała dać wolnomularzom narzędzie do wyjaśniania własnych masońskich symboli. Wielka Loża Masońska odniosła naukę masońską wprost do „tajemnic Boga”. Pewne idee kabały miały wpływ na pisarzy romantycznych, w tym na Adama Mickiewicza, a w XX wieku – na twórczość pisarzy żydowskiego pochodzenia: Franza Kafki i Brunona Schulza oraz Stanisława Vincenza.

Biblia i kabała

Reklama

Kierujący się ideami kabały byli przekonani o magicznej mocy liter alfabetu hebrajskiego. Język hebrajski na piśmie miał kryć w sobie pierwotną Bożą mądrość oraz prawdę stworzenia. Kabaliści uznawali wyższość hebrajskiego nad innymi językami i twierdzili, że alfabet hebrajski odgrywa istotną rolę w mistyce. Dokonywali różnych „zabiegów” alfabetyczno-symbolicznych, by dostrzec i zrozumieć źródło bytu oraz ciągły, trwający odwiecznie ruch wszystkich rzeczy ku swojemu początkowi. Słowa były odczytywane z kształtu liter, które były traktowane jako anagramy (układanie liter w odwrotnej kolejności) zdania. Kabaliści tworzyli ponadto nowe słowa, przestawiając litery w danym wyrazie i odkrywając w ten sposób sens pierwotnego wyrazu.

Istotnym problemem przez wieki było pytanie o relację Biblii do kabały, która miała udostępnić techniki, które pozwoliłyby odkodować ukryte treści w hebrajskim tekście Biblii, czyli w Starym Testamencie. W tym celu obliczano wartość liczbową liter, słów i wyrażeń. Według kabalistów, Biblia została napisana językiem symboli. Jeśli chce się dotrzeć do najgłębszych treści Biblii, należy stosować tzw. gematrię, według której, określone słowa, zdania i frazy zawarte w Biblii, które mają takie same wartości liczbowe, mogą być porównywane. Przez to porównanie kabaliści dochodzili do ukrytej treści czy przesłania Biblii. Powyższa interpretacja obca jest chrześcijańskiemu czytaniu Biblii.

Czy kabała to religia?

Według najbardziej ogólnej definicji, religia oznacza życiowy stosunek człowieka do Istoty Ponadziemskiej. Kabała opowiada się za magią, czyli działaniami, czynami mającymi na celu oddziaływanie na Boga, tak by był On przychylny człowiekowi. Magia dąży do podporządkowania istoty Boskiej człowiekowi. Z tej właśnie racji kabała nie jest religią. Nie zastępuje ona judaizmu ani – w postaci kabały chrześcijańskiej – nie wypiera, ani tym bardziej nie znosi chrześcijaństwa.

Reklama

Kabała zarówno żydowska, jak i chrześcijańska nie są religiami, lecz są dwoma różnymi zjawiskami religijnymi, które dziś mają niewiele wspólnego z tym, co żydowscy kabaliści zamieścili pierwotnie w swoich księgach. Nazwę „kabała” nadawano niektórym rodzajom spirytyzmu i okultyzmu. W mowie potocznej terminem „kabała” zaczęto określać wróżenie (wróżbę) z kart, z ręki, z liczb. Starsze pokolenie pamięta zawołanie (będące przenośnią) oznaczające kłopoty, tarapaty czy w ogóle trudne położenie: „To ci kabała!”

Katolik wobec kabały

W przypadku osób, które zetknęły się z kabałą, najważniejsze jest zachowanie przez nie dystansu emocjonalnego wobec tego różnorodnego, złożonego zjawiska. Ważne są poznanie oraz interpretacja problematyki głoszonej przez kabalistów: jedności Boga, stworzenia świata z nicości, emanacyjnego rozwoju świata, genezy i istoty zła, miejsca człowieka w świecie, wędrówki dusz, idei narodu wybranego (Izraela). Należałoby również mieć elementarną wiedzę na temat przeżyć mistycznych.

Nie można bezkrytycznie zapatrzyć się w wybrane idee kabały i ulec fikcji wyjaśniania świata przez liczby oraz litery, a także ich symbolikę. Należy też pamiętać, że wiedza kabalistyczna jest przeznaczona dla niektórych – „wybranych” oświeconych. Nie jest to wiedza powszechna, uniwersalna.

Lepiej trzymać się od kabały z daleka. Kabała fascynuje zwolenników New Age (Nowej Ery), którzy wybierają niektóre jej elementy, twierdząc apodyktycznie, że wyjaśniają one istotę oraz sens życia. Zasady zjawiska kabały przyjmują różnorodne nurty wiedzy ukrytej. Jest ona inspiracją różnych nurtów ezoteryzmu (wiedzy tajemnej) oraz okultyzmu (wierzeń o istotach oraz mocach ukrytych we wszechświecie, niepoddających się naukowym analizom), które odbierają człowiekowi zmysł krytycyzmu.

Trzeba pamiętać, że nie ma jednej kabały. Do całej twórczości pisarskiej kabalistów można odnieść tylko jedno wspólne określenie – „ezoteryka żydowska”. W Izraelu słowo „kabalista” jest tożsame ze słowem „mag”. Treści kabały należy badać jedynie z uwzględnieniem żydowskich źródeł. Inaczej bowiem nie będzie możliwe obiektywne poznanie jej istoty.

2024-07-01 18:46

Oceń: +11 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Św. Kamil de Lellis

Niedziela sosnowiecka 34/2003

[ TEMATY ]

święty

martyrologium.blogspot.com/

Św. Kamil de Lellis, założyciel Zakonu Ojców Kamilianów. Urodził się 25 maja 1550 r. Rodzice przyjęli narodziny syna z radością, ale i z niepokojem, którego powodem był sen matki. Ujrzała chłopca stojącego na czele grupy rówieśników. Każdy z chłopców nosił na piersi czerwony krzyż. Takim krzyżem znaczono przestępców skazanych na karę śmierci. W wieku 17 lat Kamil poszedł wraz z ojcem na wojnę z Turkami. Nie trwało to długo, obydwu złamała choroba. Po śmierci rodziców jeszcze kilkakrotnie zaciągnął się do wojska, jednak wszystkie zarobione pieniądze tracił, uprawiając hazard. Taki styl życia doprowadził go do skrajnego ubóstwa. Pracując przy budowie klasztoru w Manfredonii, spotkał się po raz pierwszy z życiem zakonnym. Wtedy nastąpiło jego nawrócenie i radykalna odmiana życia. Wkrótce Kamil otrzymał upragniony habit franciszkański. Jednak zaniedbana rana na nodze otworzyła się na nowo i Kamil zmuszony był poddać się leczeniu. W szpitalu św. Jakuba w Rzymie spotkał się z ludzką niemocą i cierpieniem. Doświadczenie to spowodowało, że w 1586 r. założył Stowarzyszenie Sług Chorych, a papież Sykstus V nadał towarzystwu przywilej noszenia na zakonnym habicie czerwonego krzyża. 21 września 1591 r. papież Grzegorz XIV podniósł Towarzystwo do rangi Zakonu i nadał mu nazwę: Zakon Kleryków Regularnych Posługujących Chorym.
CZYTAJ DALEJ

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to osiągnąć?

2025-07-11 20:56

[ TEMATY ]

małżeństwo

świadectwo

Grupa Proelio

Premierowy odcinek nowej kampanii Grupy Proelio "Małżeństwo jest cudem" - "52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to osiągnąć?". Bohaterami filmu są Irena i Jerzy Grzybowscy, założyciele inicjatywy Spotkań Małżeńskich, którzy od blisko 50 lat posługują małżonkom ucząc ich dialogu.

W reportażu dzielą się wieloma cennymi radami. Warto obejrzeć i się zainspirować! Nade wszystko jest to jednak wartościowe świadectwo, pokazujące że piękna i wierna miłość na całe życie jest możliwa. Autorem filmu jest Damian Żurawski.
CZYTAJ DALEJ

Papież jest dla nas jak sąsiad: Leon XIV wywołał radość w Castel Gandolfo

2025-07-13 18:45

[ TEMATY ]

Castel Gandolfo

Papież Leon XIV

Vatican Media

Tłum ludzi, różnorodny i entuzjastyczny, głośno witał Leona XIV podczas jego pierwszego publicznego wystąpienia w położonym nieopodal Rzymu miasteczku Castel Gandolfo. W czasie Mszy Świętej odprawionej w papieskiej parafii św. Tomasza z Villanueva tysiące osób zgromadziło się wzdłuż głównej ulicy łączącej Willę Barberini z Pałacem Apostolskim oraz na Piazza della Libertà. „Papież jest dla nas jak sąsiad” – mówili.

Okzyki radości, śpiewy i oklaski wypełniały Corso della Repubblica w Castel Gandolfo, gdy przejeżdżał papieski samochód. Był odkryty, Leon XIV z szerokim uśmiechem pozdrawiał zebrane rzesze, kiedy pojazd wjeżdżał w wąską uliczkę, na tyle jednak szeroką, by samochód mógł przejechać pomiędzy dwoma szpalerami wiernych stojących za barierkami.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję