Reklama

Kościół

Chrześcijańscy Berberowie

Współcześni Berberowie są ludem muzułmańskim, zachowali jednak pamięć o chrześcijańskiej przeszłości. Wśród narodów islamu są chyba jedynymi, u których konwersja na chrześcijaństwo nie budzi większych negatywnych emocji i nie jest rzadkim zjawiskiem.

Niedziela Ogólnopolska 18/2025, str. 30-31

[ TEMATY ]

Berberowie

Adobe Stock

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Basen Morza Śródziemnego to kolebka chrześcijaństwa, które zrodziło się w Palestynie, ale szybko zaczęło szerzyć się wśród pogan z kręgu kultury grecko-rzymskiej. Morze Śródziemne w naturalny sposób nie tylko stało się towarowym szlakiem handlowym, ale także dawało możliwość transportowania dóbr duchowych: filozofii, sztuki i religii. Stąd wielkie centra kultury śródziemnomorskiej rozwijały się po obu stronach morza. Na południowym brzegu jej ośrodkiem była Kartagina, stolica imperium Fenicjan. W 146 r. przed Chr. zdobyta przez Rzymian odkryła przed najeźdźcami bogate zasoby biblioteczne, co rzuca światło na poziom literatury, do której dostęp mieli ówcześni królowie Numidii, czyli Berberowie.

Ludność berberyjska to najstarsza rdzenna grupa etniczna zamieszkująca do dziś tereny Maroka, Algierii i Tunezji. Wielu chrześcijan pierwszych wieków z tych terenów było właśnie pochodzenia berberyjskiego, np. matka św. Augustyna, wielkiego filozofa, teologa i biskupa Hippony, żyjącego na przełomie IV i V wieku.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

O ile na obszary Egiptu i Etiopii dotarło chrześcijaństwo utożsamiane z tradycjami Kościoła Wschodu, to północna Afryka budowała myśl teologiczną na podstawie cywilizacji łacińskiej. Do czasu najazdu Wandalów w V wieku to Afryka, a nie Italia, była najsilniejszym ogniskiem chrześcijaństwa Zachodu. Ziemia ta wydała wielkich Ojców Kościoła, rzesze teologów, ascetów i męczenników. Kolejne przykłady świętych męczenników z III wieku to: biskup Kartaginy (dzisiaj Tunezja) – Cyprian, dzielne kobiety z okolic Kartaginy – Perpetua i Felicyta czy Marceli i Kasjan z Tangeru (Maroko), czczeni do dzisiaj w stolicy Maroka – Rabacie.

Język łaciński na tych terenach, dominujący zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich, zaczął ustępować arabskiemu, począwszy od XI wieku, a struktury parafialne przetrwały jeszcze do XIII wieku. Kroniki parafialne miasta Fez (dzisiejsze Maroko) zanotowały wzmiankę o wyprawie Berbera Leona Afrykańczyka, który krótko po 1500 r., przedostawszy się na Półwysep Apeniński, informował o sytuacji ostatnich chrześcijan w północnej Afryce, posługując się przy tym językiem zrozumiałym dla mieszkańców Italii.

Dziś, mimo że Królestwo Marokańskie jest krajem oficjalnie muzułmańskim, a prozelityzm jest zakazany, ziemia ta usiana jest kościołami, kaplicami, a nawet katedrami.

Rozwój chrześcijaństwa kulturowo lokujemy na kontynencie europejskim oraz w granicach rzymskich prowincji Azji Mniejszej. A jednak równie prężnie, także od dwudziestu wieków, rozwijało się chrześcijaństwo na obszarze północno-zachodniego wybrzeża Afryki, zwanego w czasach rzymskich Mauretanią Tingitaną, a od średniowiecza określanego Ziemią Maghrebu (dzisiejsze Maroko, Algieria i Tunezja).

Pierwsi misjonarze

Reklama

Święty Franciszek miał powiedzieć: „Narodziliśmy się w Porcjunkuli, ale chrzest otrzymaliśmy w Maroku”. Jego historyczne spotkanie z sułtanem Egiptu Malikiem al-Kamilem w 1219 r. zaowocowało uzyskaniem pozwolenia na swobodne przemieszczanie się braci mniejszych po obszarze podlegającym jurysdykcji sułtana. Fakt ten nie zapobiegł jednak brutalnemu pozbawieniu życia pierwszych misjonarzy franciszkańskich. Wszyscy pochodzili z Włoch, a stojący na czele wyprawy Berard władał biegle językiem arabskim. Misjonarze po raz pierwszy pojmani zostali już w Sewilli, gdzie rządy sprawowała marokańska dynastia Almohadów. Przyczyną aresztowania było ewangelizowanie na ulicach. Po przewiezieniu do Marrakeszu w Maroku usłyszeli od lokalnego władcy Miramolina, że jeśli wyprą się wiary katolickiej, otrzymają w zamian nie tylko życie, ale także kobiety za żony oraz liczne posiadłości. Odmowa przyniosła braciom okrutną śmierć. Dziś w okolicach miejsca, gdzie ich zamęczono, stoi kościół upamiętniający pierwszych misjonarzy Maroka. Zaledwie 7 lat później wyruszyła kolejna grupa, ale i tym razem misja zakończyła się śmiercią męczeńską przez ścięcie. Męczennicy marokańscy nie stali się jednak, jak sądzono, przestrogą dla kolejnych wypraw. Wysiłki wkładane w przywrócenie wiary w Chrystusa na tej ziemi nie ustawały przez wieki i także dziś franciszkanie są najliczniejszą katolicką wspólnotą zakonną w Maroku. Pięć lat temu uroczyście obchodzono tu 800-lecie ich obecności na ziemi marokańskiej, a o. Symeon Stachera, franciszkanin pracujący w Maroku przez ponad dwie dekady, obronił pracę doktorską pt. Franciszkanie i sułtani..., która spotkała się z uznaniem i oficjalnym uhonorowaniem przez samego króla Maroka Muhammada VI.

Posługa duszpasterska skierowana jest tutaj nie tylko w stronę cudzoziemców, potomków rodzin i pracowników dyplomatycznych przybyłych do Maroka jeszcze w czasach kolonizacji, ale też do licznych imigrantów z Afryki Subsaharyjskiej. Zarówno katolikom, jak i innym grupom religijnym przyznana jest wolność sprawowania kultu, ale z surowym zakazem jego propagowania wśród Marokańczyków.

Wyjście na pustynię

Sahara stała się naturalnym eremem dla francuskiego podróżnika i awanturnika, a później trapisty i pustelnika Karola de Foucauld. W młodości przemierzył on ziemię Maroka, a wyprawa ta zaowocowała wydaniem książki naukowej, która została doceniona przez Francuskie Towarzystwo Geograficzne i nagrodzona złotym medalem. Ówczesny rząd francuski pozyskaną przez Karola wiedzę wykorzystał, niestety, dla intensywniejszej penetracji i podporządkowania sobie terenu Maroka.

Po swoim spektakularnym nawróceniu de Foucauld postanowił spędzić resztę czasu w skrajnie trudnych warunkach, żyjąc wśród ludu berberyjskiego – Tuaregów na Saharze. Tutaj też zginął. W Kościele katolickim określa się go słowami „święty od porażek” lub „święty od poszukiwania woli Bożej”. Za życia nie doczekał się następców, nie założył wspólnoty, nie nawrócił też żyjących wokół siebie muzułmańskich Tuaregów. Mogłoby się zdawać, że jego wysiłki były bezowocne. Projekt reguły stowarzyszenia został zatwierdzony w Watykanie dopiero po jego śmierci, a sama śmierć – nieumyślne postrzelenie przez małego chłopca – wydawała się równie bezsensowna... Dzisiaj grono Małych Braci i Sióstr Jezusa, którzy pragną żyć zaproponowaną przez Karola duchowością Nazaretu i starają się naśladować ukryte życie Jezusa, zyskuje coraz więcej zwolenników.

Do Karola de Foucauld dołączają też trapiści z klasztoru Tibhirine w Algierii. Ich brutalne zamordowanie przez policję muzułmańską w 1996 r. przybliżył światu film Ludzie Boga. Jedyny ocalony z tej masakry mnich zbiegł do Maroka, gdzie stał się zaczynem nowej wspólnoty, dalej niestrudzenie zanurzonej w życiu społeczności muzułmańskiej. Męczeństwo siedmiu trapistów z Tibhirine przyrównuje się często do historii o siedmiu śpiących z Efezu (dzisiejsza Turcja – miejsce, gdzie św. Jan Apostoł przyprowadził Maryję), którzy za odmowę oddania czci rzymskim bogom zostali żywcem zamurowani w jaskini. Według legendy, mieli się przebudzić po 200 latach i znów mówić o wierze w ciała zmartwychwstanie oraz o tym, że każde pokolenie, chociaż zanurzone w innym kontekście politycznym i kulturowym, ma do przebycia tę samą wędrówkę wiary – ku zmartwychwstaniu do życia wiecznego.

2025-04-29 08:01

Oceń: +6 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zapomniany patron leśników

Niedziela zamojsko-lubaczowska 40/2009

wikipedia.org

św. Jan Gwalbert

św. Jan Gwalbert

Kto jest patronem leśników? Pewien niemal jestem, że mało kto zna właściwą odpowiedź na to pytanie. Zapewne wymieniano by postaci św. Franciszka, św. Huberta. A tymczasem już od ponad pół wieku patronem tym jest św. Jan Gwalbert, o czym - przekonany jestem, nawet wielu leśników nie wie. Bo czy widział ktoś kiedyś w lesie, czy gdziekolwiek indziej jego figurkę, obraz itd.? Szczerze wątpię.

Urodził się w 995 r. (wg innej wersji w 1000 r.) w arystokratycznej rodzinie we Florencji. Podczas wojny między miastami został zabity jego brat Ugo. Zgodnie z panującym wówczas zwyczajem Jan winien pomścić śmierć brata. I rzeczywiście chwycił za miecz i tropił mordercę. Dopadł go przy gospodzie w Wielki Piątek. Ten jednak błagał go o przebaczenie, żałując swego czynu i zaklinając Jana, by go oszczędził. Rozłożył ręce jak Chrystus na krzyżu. Jan opuścił miecz i powiedział: „Idź w pokoju, gdzie chcesz; niech ci Bóg przebaczy i ja ci przebaczam” (według innej wersji wziął go nawet do swego domu w miejsce zabitego brata). Kiedy modlił się w pobliskim kościółku przemówił do niego Chrystus słowami: „Ponieważ przebaczyłeś swojemu wrogowi, pójdź za Mną”. Mimo protestów rodziny, zwłaszcza swojego ojca, wstąpił do klasztoru benedyktynów. Nie zagrzał tu jednak długo miejsca. Podjął walkę z symonią, co nie spodobało się jego przełożonym. Wystąpił z klasztoru i usunął się na ubocze. Osiadł w lasach w Vallombrosa (Vallis Umbrosae - Cienista Dolina) zbudował tam klasztor i założył zakon, którego członkowie są nazywani wallombrozjanami. Mnisi ci, wierni przesłaniu „ora et labora”, żyli bardzo skromnie, modląc się i sadząc las. Poznawali prawa rządzące życiem lasu, troszczyli się o drzewa, ptaki i zwierzęta leśne. Las dla św. Jana Gwalberta był przebogatą księgą, rozczytywał się w niej, w każdym drzewie, zwierzęciu, ptaku, roślinie widział ukrytą mądrość Boga Stwórcy i Jego dobroć. Jan Gwalbert zmarł 12 lipca 1073 r. w Passigniano pod Florencją. Kanonizowany został w 1193 r. przez papieża Celestyna III, a w 1951 r. ogłoszony przez papieża Piusa XII patronem ludzi lasu. Historia nadała mu także tytuł „bohater przebaczenia” ze względu na wielkie miłosierdzie, jakim się wykazał. Założony przez niego zakon istnieje do dzisiaj. Według jego zasad żyje około 100 zakonników w ośmiu klasztorach we Włoszech, Brazylii oraz Indiach. Jana Paweł II przypominał postać Jana Gwalberta. W 1987 r. w Dolomitach odprawił Mszę św. dla leśników przed kościółkiem Matki Bożej Śnieżnej. Mówił wówczas: „Jan Gwalbert (...) wraz ze swymi współbraćmi poświęcił się w leśnym zaciszu Apeninów Toskańskich modlitwie i sadzeniu lasów. Oddając się tej pracy, uczniowie św. Jana Gwalberta poznawali prawa rządzące życiem i wzrostem lasu. W czasach, kiedy nie istniała jeszcze żadna norma dotycząca leśnictwa, zakonnicy z Vallombrosa, pracując cierpliwie i wytrwale, odnajdywali właściwe metody pomnażania leśnych bogactw”. Papież Polak wspominał św. Jana także w 1999 r. przy okazji obchodów 1000-lecia urodzin świętego. Mimo to jego postać zdaje się nie być powszechnie znana. Warto to zmienić. Emerytowany profesor Uniwersytetu Przyrodniczego im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, leśnik i autor wspaniałych książek na temat kulturotwórczej roli lasu, Jerzy Wiśniewski, od wielu już lat apeluje i do leśników i do Episkopatu o godne uczczenie tego właściwego patrona ludzi lasu. Solidaryzując się z apelem zacnego profesora przytoczę jego słowa: „Warto by na rozstajach dróg, w rodzimych borach i lasach stawiano nie tylko kapliczki poświęcone patronowi myśliwych, ale także nieznanemu patronowi leśników. Będą to miejsca należnego kultu, a także podziękowania za pracę w lesie, który jest boskim dziełem stworzenia. A kiedy nadejdą ciemne chmury związane z pracą codzienną, reorganizacjami, bezrobociem, będzie można zawsze prosić o pomoc i wsparcie św. Jana Gwalberta, któremu losy leśników nie są obce”.
CZYTAJ DALEJ

Papież: przyczyną kryzysu ekologicznego jest grzech

2025-07-09 13:24

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

PAP/EPA/YARA NARDI / POOL

Nasza misja troski o stworzenie, niesienia pokoju i pojednania, jest misją samego Jezusa, którą On nam powierzył. Słuchamy wołania ziemi i ubogich, ponieważ to wołanie dotarło do serca Boga. Nasze oburzenie jest Jego oburzeniem, nasza praca jest Jego pracą – powiedział Papież podczas Eucharystii w ekologicznej farmie w Castel Gandolfo. Leon XIV sprawował ją według nowego formularza Mszy za ochronę stworzenia.

Ojciec Święty podkreślił, że to sam Bóg zobowiązuje Kościół do postawy proroczej, nawet gdy wymaga ona odwagi, aby przeciwstawić się niszczycielskiej mocy władców tego świata. „Niezniszczalne przymierze między Stwórcą a stworzeniami, mobilizuje bowiem nasz umysł i nasze wysiłki, aby zło przemieniać w dobro, niesprawiedliwość w sprawiedliwość, a chciwość we wspólnotę” – powiedział Leon XIV.
CZYTAJ DALEJ

TOK FM uderzył w o. Rydzyka. Teraz prostuje swoje słowa

2025-07-09 16:46

[ TEMATY ]

Radio Maryja

O. Tadeusz Rydzyk

Karol Porwich/Niedziela

O. Tadeusz Rydzyk

O. Tadeusz Rydzyk

Redakcja portalu TOK FM zamieściła na swojej stronie sprostowanie do nieprawdziwych informacji zawartych w artykule „Raport NIK ws. Funduszu Sprawiedliwości. Ks. Olszewski i o. Rydzyk zwrócą miliony?” z 26 maja bieżącego roku. „Nie jest prawdą, iż Fundacja Lux Veritatis miała nielegalnie wydatkować pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości. Raport Najwyższej Izby Kontroli nie zawiera takich ustaleń” – podała redakcja portalu.

26 maja tego roku na portalu tokfm.pl pojawił się artykuł „Raport NIK ws. Funduszu Sprawiedliwości. Ks. Olszewski i o. Rydzyk zwrócą miliony?”. Zawierał on nieprawdziwe informacje. Redakcja zamieściła sprostowanie.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję