"Dzisiaj potrzebni są budowniczowie pokoju a nie podżegacze do walk; strażacy a nie podpalacze konfliktów; kaznodzieje pojednania a nie orędownicy zniszczenia" - powiedział Franciszek i przestrzegł przed demagogicznymi populizmami, które nie pomagają w umocnieniu pokoju i stabilności.

Zwrócił też uwagę, że kluczową rolę w zapobieganiu konfliktom i w budowaniu pokoju odgrywają starania o wyeliminowanie sytuacji biedy i wyzysku, gdzie najłatwiej zakorzeniają się ekstremizmy oraz blokowanie przepływu pieniędzy i broni do tych, którzy podsycają przemoc.

Międzynarodową konferencję „Religie i pokój” w dniach 27-28 kwietnia na Uniwersytecie al-Azhar z udziałem ok. 200 przedstawicieli chrześcijan i muzułmanów zainicjował prezydent Egiptu, Abd al-Fattah al-Sisi, widząc w niej element walki z ideologią islamistów. Wśród uczestników byli m. in. patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I, sekretarz generalny Światowej Rady Kościołów pastor Olav Tveit oraz koptyjskokatolicki patriarcha Aleksandrii Ibrahim Isaak Sidrak.

Po wizycie na uniwersytecie papież udał się na spotkanie z egipskimi władzami i korpusem dyplomatycznym w kairskim kompleksie hotelowym al-Masah, należącym do egipskiego Ministerstwa Obrony.

Egipt buduje i zwalcza terroryzm

Prezydent kraju Abd-el-Fattah as-Sisi powitał Ojca Świętego i przekazał mu pozdrowienie pokoju. Podkreślił zaangażowanie swej ojczyzny w walkę z terroryzmem i pragnienie zwalczania wszelkich form przemocy. Przypomniał, że Egipt doświadczył pluralizmu religijnego i kulturowego, zaś słowa papieża niosą dobro i zachęcają do odrzucenia zła. „Prawdziwy islam nigdy nie nauczał, by zabijać niewinnych, ale wyzwał do okazywania szacunku drugiemu” – podkreślił szef państwa. Wezwał do uwolnienia się od „ideologii zła” oraz „wszelkiej ekstremistycznej interpretacji, która zmierza do unicestwienia innych i zniwelowania różnic przez manipulację i obrazę Świętego Imienia Boga”. W odpowiedzi papież nawiązał do powiedzenia, że "Egipt jest matką wszechświata” i zwrócił uwagę, że dzisiaj w kraju tym znajdują gościnę miliony uchodźców pochodzących z różnych stron, w tym z Sudanu, Erytrei, Syrii i Iraku. Podkreślił, że Egipt, ze względu na swoją historię i położenie geograficzne, odgrywa niezastąpioną rolę na Bliskim Wschodzie oraz w gronie krajów, które szukają rozwiązania palących i skomplikowanych problemów takich jak: ciasne pragnienie władzy, handel bronią, poważne problemy społeczne i ekstremizm religijny, który wykorzystuje święte imię Boga, aby dopuszczać się niesłychanych rzezi i niesprawiedliwości.

Ojciec Święty zapewnił o swojej pamięci i modlitwie za wszystkich poległych z powodu różnych działań terrorystycznych. Przypomniał o chrześcijanach z północnego Synaju, którzy musieli uciekać z powodu terroryzmu, o osobach poszkodowanych w wyniku ataków na kościoły koptyjskie, zarówno w grudniu ubiegłego roku, jak i niedawno w Tancie i w Aleksandrii.

Nawiązując do trudnej i złożonej sytuacji na świecie, którą on określa jako „wojnę światową w kawałkach”, Franciszek podkreślił, że nie można budować cywilizacji, nie odrzucając wszelkiej ideologii zła, przemocy oraz wszelkich interpretacji ekstremistycznych, które domagają się unicestwienia drugiego i różnorodności, manipulując i znieważając Święte Imię Boga. Zwrócił uwagę, że takie stanowisko zajmuje prezydent as-Sisi i podziękował mu za nie. Odnosząc się do jego słów powiedział: "Bóg jest Bogiem wolności i to jest prawda".

Papież wezwał do demaskowania "sprzedawców złudzeń" o "życiu pozagrobowym" i do odwodzenia ich od morderczych idei i ideologii ekstremistycznych, potwierdzając niezgodność między prawdziwą wiarą a przemocą, między Bogiem a zabijaniem ludzi.

Franciszek stwierdził, że "Egipt, który jedną ręką buduje, a drugą zwalcza terroryzm, jest powołany do wykazania, że wiara jest dla Boga, Ojczyzna jest dla wszystkich”. Zdaniem mówcy kraj ten, będący kolebką trzech wielkich religii, musi się "przebudzić z długiej nocy cierpienia", aby na nowo promieniować najwyższymi wartościami sprawiedliwości i braterstwa, stanowiącymi solidną podstawę i niezbędną drogę do pokoju. "Od wielkich narodów nie można oczekiwać mało!" - podkreślił Ojciec Święty. "Pokój jest darem Boga, ale również ludzkiej pracy. Jest on dobrem, które trzeba budować i strzec, szanując zasadę, która potwierdza «siłę prawa, a nie prawo siły». Pokój dla Palestyny i Izraela, Syrii, Libii, dla Jemenu, Iraku, dla Południowego Sudanu; pokój wszystkim ludziom dobrej woli!" - zaapelował Franciszek.

Jego przemówienie przyjęto gromkimi brawami, po czym wszyscy powstali i rozległy się okrzyki: "Viva il Papa".

Z hotelu Franciszek udał się do siedziby papieża-patriarchy Aleksandrii Teodora (Tawadrosa) II - głowy Koptyjskiego Kościoła Prawosławnego, największego Kościoła chrześcijańskiego Egiptu.

Ku jedności i uznaniu chrztu

W spotkaniu obu zwierzchników w siedzibie patriarchy obok katedry św. Marka Ewangelisty wzięli udział duchowni koptyjscy i katoliccy, w tym kardynałowie Pietro Parolin, Leonardo Sandri i Kurt Koch oraz abp Angelo Becciu, towarzyszący papieżowi podczas jego podróży do Egiptu.

W swoim przemówieniu patriarcha koptyjski podkreślił, że wizyta Ojca Świętego w Egipcie jest "nowym krokiem na drodze do miłości i braterstwa wszystkich ludzi". Porównał obecność papieża Franciszka w Egipcie do spotkania św. Franciszka z Asyżu z sułtanem al-Kamilem, do którego doszło w 1219 r. w Egipcie. W imieniu Kościoła koptyjskiego zapewnił też: "Oczekujmy dnia, kiedy będziemy mogli wspólnie łamać chleb na świętym ołtarzu".

Ojciec Święty ze swej strony przypomniał, że wyznawcy obu Kościołów są wezwani do dawania wspólnego świadectwa o Jezusie i do niesienia światu "naszej wiary". Przywołał też świadectwo "ekumenizmu krwi", przelanej zarówno w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, jak i w naszych czasach. Nazwał Egipt "ziemią męczenników" i podkreślił wielki wkład chrześcijan tego kraju do całego chrześcijaństwa. Wyraził uznanie dla trwającego już dialogu teologicznego między obu Kościołami.