„Dotychczas nie byłem w tym sanktuarium, choć trochę czytałem na jego temat” – powiedział kardynał dziennikarzom. Przyznał, że zawsze z wielką sympatią odwiedza sanktuaria, gdyż „są to ośrodki duchowej odnowy kraju”. Wyjaśnił, że przybywa tam dużo ludzi, z których wielu się spowiada i przystępuje do komunii św. Wyraził uznanie dla roli tych miejsc na całym świecie, bo „we wszystkich krajach jest dużo sanktuariów i są one bardzo uczęszczane”.

„Myślę, że tutaj, na Ukrainie, potrzebna jest przede wszystkim taka modlitwa, do której zmusza sumienie każdego człowieka, o pokój, aby ludzie nie cierpieli, aby Ukraina była samodzielna i mogła sama stanowić o sobie, a nie żeby ktoś z zewnątrz decydował o jej losach” – mówił dalej gość z Watykanu. Wyraził przekonanie, że zapewne o to właśnie będą się tam modlić także pielgrzymi. Zapewnił, że on sam będzie się w Berdyczowie modlił o „zakończenie tej tortury wojennej i cierpień ludzi”.

Jutro, 15 lipca kard. Zenon Grocholewski będzie przewodniczył Mszy św. w katedrze łacińskiej, która rozpocznie się o godz. 10 czasu kijowskiego, po czym razem z abp. Mieczysławem Mokrzyckim uda się do Berdyczowa. Będą tam obecni także wszyscy biskupi łacińscy z Ukrainy.

Tymczasem 19 lipca kapucyni poprowadzą XXVI Pieszą Pielgrzymkę Podolską z Chmielnickiego (dawnego Płoskirowa) pod hasłem „Serce Marii – droga do Boga”. Przybędą też pątnicy z obwodów winnickiego, kijowskiego, żytomierskiego i innych. Organizatorzy oczekują przybycia do 5 tys. wiernych z Ukrainy, Polski, Białorusi i Rosji.

Historia berdyczowskiego sanktuarium sięga 1630 r., kiedy to wojewoda kijowski Janusz Tyszkiewicz, jako wotum dziękczynne za uwolnienie z niewoli tatarskiej, ufundował w Berdyczowie kościół i sprowadził tu ojców karmelitów. Im też oddał w opiekę od dawna czczony w jego rodzinie obraz Matki Bożej, będący wierną kopią obrazu Matki Bożej Śnieżnej z Rzymu.

Wizerunek ten szybko zasłynął cudami i do Berdyczowa zaczęły napływać liczne pielgrzymki. W związku z tym stany Rzeczypospolitej, zebrane na sejmie walnym w Grodnie w 1752, poprosiły papieża o pozwolenie na koronację obrazu. Benedykt XIV wyraził zgodę i sam ofiarował dwie szczerozłote korony. Nałożył je na obraz 16 lipca 1756 r. na polu za miastem biskup kijowski Kajetan Ignacy Sołtyk. Ponieważ w pierwszej połowie XIX w. skradziono je, przeto 6 czerwca 1856 nowe korony, ofiarowane przez Piusa IX, nałożył biskup łucki Kasper Borowski.

Mimo rozbiorów, prześladowań Kościoła i kasacji przez władze carskie zakonu karmelitów, kult Matki Bożej Berdyczowskiej zataczał coraz szersze kręgi aż do 1926 r., kiedy to klasztor wraz z kościołem zagarnęły władze sowieckie. W górnym kościele urządzono muzeum, a w dolnym salę kinową. Cudowny obraz przedstawiano jako zabytek sztuki oraz dowód ciemnoty i katolickiego zacofania. W 1941 wybuchł pożar, który strawił górny kościół, pozostawiając jedynie mury, dolny natomiast zachował się w dobrym stanie. W tym samym roku zaginął również cudowny wizerunek Matki Bożej. Nie wiadomo do końca, czy spłonął w pożarze, czy może wywieziono go do Polski i słuch o nim zaginął. Ale mógł też podzielić los tylu innych obrazów zrabowanych z kościołów i przechowywanych do tej pory w muzealnych magazynach.

Ojcowie karmelici po powrocie do Berdyczowa w 1991 r. przystąpili do odbudowy zdewastowanych wnętrz obu kościołów i upowszechnienia kultu Matki Bożej Berdyczowskiej, który mimo iż sanktuarium było zrujnowane, przetrwał w sercach wiernych. O tym, że praca i poświęcenie kustoszów sanktuarium wydaje konkretne owoce, świadczą tysiące pątników, którzy corocznie przybywają do "ukraińskiej Częstochowy".

Intronizacji nowego obrazu, namalowanego przez malarkę z Krakowa Bożenę Muchę-Sowińską, który 9 czerwca 1997 r. pobłogosławił Jan Paweł II w kościele św. Jadwigi w Krakowie, dokonał 20 lipca 1997 r. pierwszy ordynariusz odnowionej diecezji kijowsko-żytomierskiej bp Jan Purwiński.

W 2012 w Berdyczowie rekonsekrowano górną część kościoła Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Dziewicy Maryi a rok wcześniej episkopat Ukrainy nadał temu miejscu rangę ogólnokrajowego sanktuarium narodowego.