"Jest czymś znaczącym, że w tym dniu wręczyliśmy Nagrodę noszącą imię ofiary niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Oddał swoje życie aby ratować m. in. ofiary Holokaustu" - zaznaczył abp Szewczuk.

Nagroda im. E. Kowcza jest przyznawana za działania na rzecz dialogu międzywyznaniowego, pojednanie między narodami i wszechstronną działalność filantropijną.

Ambasadora Jana Tombińskiego nagrodzono "za pełną oddania pracę na rzecz wspierania wartości demokratycznych w Polsce, na Ukrainie i w Europie, wspieranie dialogu polsko-ukraińskiego i transformacji systemowej na Ukrainie. za niezachwianą wierność wartościom wolności i praw człowieka, a także za wyjątkowy osobisty przykład jednania narodów europejskich".

Ponadto Nagrodę otrzymali: Timothy David Snyder – amerykański historyk, specjalista zakresie dziejów Europy Środkowej i Wschodniej – za obiektywizm badawczy w przedstawianiu zagadnień historycznych, kształtując w ten sposób pozytywne stosunki między narodami w poczuciu odpowiedzialności za przyszłość; Oksana Zabużko – ukraińska pisarka, poetka i eseistka – za wnikliwe studium destrukcji społeczeństwa, będącej skutkiem sowieckiego totalitaryzmu; Brigit Weber – niemiecka filantropka – za organizowanie pomocy humanitarnej dla osób poszkodowanych w wyniku działań wojennych w Donbasie i Jana Zinkiewicz – lekarka i wolontariuszka, która wyniosła prawie 200 rannych z pola bitwy podczas wojny w Donbasie, za heroiczną postawę ofiarności oraz osobisty przykład poświęcenia i odwagi.

Podczas ceremonii zwracając się do laureatów Nagrody Błogosławionego Ks. Emiliana Kowcza i przybyłych gości arcybiskup przytoczył słowa z listu, który ukraiński kapłan pisał z obozu koncentracyjnego na Majdanku. Dziękował on Bogu za Jego dobroć: „Poza niebem jest to jedyne miejsce, gdzie chciałbym się znaleźć. Jestem tutaj jedynym kapłanem i nie wyobrażam sobie, co by inni zrobili beze mnie. Tu mogę widzieć Pana Boga, jedynego dla wszystkich bez względu na religię. Tysiąc razy dziennie dziękuję Panu, że mnie tu posłał. Nie ośmieliłbym się prosić Go o nic więcej. Módlcie się za tych, którzy założyli ten obóz koncentracyjny i ten system, wasze modlitwy są im potrzebne. Niech Pan się zlituje nad nimi”.

W słowach podziękowania za nagrodę amb. Tombiński przypomniał, że pracował na Ukrainie jako ambasador UE gdy krajowi temu przyszło płacić straszną cenę za wybór nowej drogi i stała się krajem suwerennym. Jako dyplomata starał się aby wybory i najcenniejsze dla Ukraińców wartości nie stały się ofiarami geopolitycznych manipulacji i że jest to też sprawa nas wszystkich. Wspomniał, że oceniał ówczesną sytuację Ukrainy z perspektywy słów byłego prezydenta Czech Vaclava Havla jako "siłę bezsilnych", którzy walczą podobnie jak bł. Emilian Kowcz o najwyższe wartości, o ludzi bez względu jakiej są wiary, narodowości, czy języka, gdyż każdy człowiek stanowi najwyższą wartość.

Timothy Davis Sneider, mówiący płynnie po ukraińsku, podziękował za nagrodę, gdyż w ten sposób jego nazwisko mogło znaleźć się obok nazwiska błogosławionego Emiliana Kowcza. W rozmowie z KAI powiedział, że podziwia Ukrainę, że w tak trudnej sytuacji rosyjskiej agresji ma tyle energii i sił oraz cały czas potrafi wiele uwagi poświęcić jeszcze innym krajom i narodom. "Patrząc od strony badacza dziejów dzięki historii Ukrainy poznałem i zrozumiałem historię innych krajów Europy, dostrzegłem wiele wątków historii dotychczas niewidocznych" - zaznaczył Sneider.

Mówiąc o relacjach polsko-ukraińskich zaznaczył, że redaktor paryskiej "Kultury" Jerzy Giedroyć miał absolutnie rację, mówiąc, że nie tylko politycznie ale i duchowo Ukraina jest Polsce potrzebna. "Jeśli patrzy się na stosunki polsko-ukraińskie przez pryzmat tej czy innej tragedii, utraci ogólną perspektywę, a skoncentruje tylko na tym czego Polacy potrzebują tu i teraz to powstaje wielki problem. Ale podkreślę raz jeszcze: Ukraina jest Polsce potrzebna i odwrotnie Polska Ukrainie też. Boję się, że Polacy mogą o tym zapomnieć" - zaznaczył amerykański historyk.

Odnosząc się do agresji rosyjskiej na wschodniej Ukrainie Sneider zaznaczył, że na pewno ona jeszcze potrwa ale najważniejszym problemem Ukrainy jest zreformowanie państwa. "Reformy są teraz ważniejsze niż wojna. Nie może ona być pretekstem aby je zatrzymać. Oczywiście wojna jest tragedią, na Zachodzie do końca jej nie rozumianą ale najważniejszym zadaniem jest reforma ukraińskiego państwa" - powiedział.

Oksana Zabużko w rozmowie z KAI powiedziała, że sam nagroda jest wyjątkowa, gdyż nie wiąże się z jakimiś materialnymi środkami a ma wartość moralną w świecie zwariowanego konsumpcjonizmu. "Okazuje się, że ludziom nawet dalekim od wiary i Kościoła daje wielką moralną satysfakcję. Duchowo odświeża i przypomina czas rewolucji godności na kijowskim Majdanie. A jeszcze sama postać patrona nagrody bł. Emiliana Kowcza nagle dla laureatów nagrody nabiera niezwykłego znaczenia. Miałam zaszczyt znaleźć się wśród prawdziwych bohaterek jakimi są dla mnie Brigit Weber i Jana Zinkiewicz. Dla mnie bł. Emilian reprezentuje wyżyny człowieczeństwa" - powiedziała Zabużko.

W swoim wystąpieniu wskazała, że był on wielkim obrońcą życia w koszmarze obozu koncentracyjnego. "Służył życiu wbrew tym, którzy bezwzględnie je niszczyli. Tak dzieje się i dzisiaj nie tylko na wschodzie Ukrainy ale w wielu innych częściach świata. Cały czas podkreślam, że wojny rodzą się w naszych głowach, gdy nasze mózgi są cały czas bombardowane przez telewizję, internet i inne media. To ci, którzy się temu poddają dają barbarzyńskim niszczycielom przysłowiowe klucze do miasta. Pokazała to aneksja Krymu i agresja w Donbasie ale jest to niestety także model zachowań praktykowany w XXI w. Nagroda jest dla mnie takim znakiem duchowo-intelektualnego sprzeciwu wobec tego, co się dzieje na świecie, niszczeniu życia na poziomie najwyższych wartości" - powiedziała ukraińska pisarka.

Specjalne wyróżnienie w postaci ikony patrona nagrody otrzymał nieobecny podczas uroczystości sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin, w uznaniu jego wkładu w pokojowe rozwiązanie konfliktu zbrojnego w Donbasie.

Uroczysta gala wręczenia statuetek, przedstawiających anioła trzymającego w ręku gałązkę palmową – symbol zwycięstwa i niezłomności – odbyła się w bazylice św. Sofii w Rzymie, w rzymskiej siedzibie grekokatolików a poprzedziła ją wspólna modlitwa oraz koncert w wykonaniu ze kwartetu „Toccata Nova”.

W uroczystości wziął udział obecny Ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej Janusz Kotański.

Dzisiaj z laureatami nagrody spotka się w bazylice Franciszek, który w tym dniu w godzinach popołudniowych przyjedzie aby pomodlić się i oddać hołd pochowanemu w krypcie świątyni greckokatolickiemu kapłanowi, bp. Stefanowi Czmilowi, swojemu wychowawcy z czasów młodości w Buenos Aires. Papież spotka się tam z mieszkającymi w tym mieście i okolicach Ukraińcami. Wygłosi do nich kazanie i weźmie udział w Nieszporach.

Emilian Kowcz (1884-1944) urodził się w Kosmaczu na Ukrainie. Przez ponad 20 lat był proboszczem w Przemyślanach koło Lwowa. Jego postawa otwartości na każdego człowieka, bez względu na narodowość i religię, szczególny wyraz znalazła w trudnych latach wojny. Uwięziony przez hitlerowców za ratowanie godności ludzkiej, najpierw we Lwowie, a potem na Majdanku, swój pobyt w obozie traktował jako dar Opatrzności. Jego życie i działalność zostały uhonorowane przez wiele osób i instytucji: m.in. Rada Żydowska Ukrainy nadała mu tytuł „Sprawiedliwego Ukrainy”, a Kościół katolicki ogłosił go błogosławionym - beatyfikacji dokonał Jan Paweł II podczas pielgrzymki na Ukrainę 27 czerwca 2001 r. we Lwowie.