Zwraca uwagę fakt, że świątynie te kształtem różnią się bardzo – niektóre są zdecydowanie proste, inne charakteryzują się zróżnicowaniem bryły, które w większości przypadków jest efektem rozbudowy w ciągu stuleci . Przykładem szczególnym jest kościół w Oleśnie, który wzniesiono w 1518 r., a w 1668 r. dobudowano charakterystyczną część gwiaździstą. Najczęściej obiekty, które powstały w XVI czy XVII w. i dotrwały do naszych czasów, charakteryzuje prosta zwarta bryła, która składa się z nawy i prezbiterium, czyli tych części podstawowych, jakie powinien ze względu na swoją funkcję kościół posiadać ( Sowczyce – 1586 r., Cynków – 1631r.).
Dodajmy, że kościoły te na ogół, poza sygnaturką, nie posiadają wież. Niektóre z nich mają wolno stojące dzwonnice. Nadmienić należy, że drewniane świątynie wznoszone były przez doświadczonych budowniczych – cieśli, którzy w swoich realizacjach koncentrowali się przede wszystkim na odpowiedniej konstrukcji zapewniającej trwałość budowli.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
W miarę upływu czasu, budowniczowie w dalszym ciągu stawiają obiekty spełniające podstawowe wymogi konstrukcyjne, ale wraz z rozwojem sztuki ciesielskiej pojawia się tendencja, aby budowla miała również wyraz piękna architektonicznego.
Reklama
Choć w użyciu jest nadal drewno, dąży się, by świątynie miały wyraźny związek z architekturą murowaną. Przykładem jest kościół w Truskolasach, któremu w niniejszym tekście chcemy poświęcić szczególną uwagę. Zbudowany w 1737 r., na planie wydłużonego prostokąta, posiada trójnawowy korpus z transeptem, który stanowią dwie naprzeciwległe kaplice oraz prezbiterium z obejściem. Nawy są zróżnicowane w swej wysokości; boczne niższe, z zaskrzynieniami. Nawa główna jest nakryta pozornym sklepieniem kolebkowym. Od frontu kościoła znajduje się przedsionek. Pierwotnie nad zakrystią znajdował się skarbczyk, do którego prowadziły zewnętrzne schody.
Podkreślić należy również, że kościół w Truskolasach pierwotnie posiadał w elewacji frontowej dwie smukłe wieże, rozebrane pod koniec XIX w. Dzięki nim, zbudowany na wzniesieniu, prezentował się bardzo okazale. Były one istotnym elementem nawiązującym do architektury murowanej. To, jak wyglądał kościół z wieżami, wiemy dzięki rysunkowi Adriana M. Głębockiego z roku 1870.
Kończąc, przytoczmy wiele mówiący zapis archiwalny, w którym budowniczy kościoła drewnianego sam określa się mianem architekta: „oto architekt kunsztu ciesielskiego Antoni Czekajewicz z Kielc w 1765 miał wykonać nowe wiązanie kopuły i dachu z dwoma facjatami na kościele w Staromieściu Lubawskim.”
