Od 27 lat obchodzone są w Polsce Europejskie Dni Dziedzictwa, promujące w społeczeństwie ideę ochrony narodowego i regionalnego dziedzictwa kulturowego jako wspólnego, ponadczasowego dobra Polski i Europy. Jest to ważne zadanie dla współczesnych, ale i przyszłych pokoleń
W ramach tego wydarzenia mieszkańcy Sandomierza i turyści z różnych stron Polski mogli wysłuchać wykładu o dwóch drogach powstania kolekcji sandomierskiego Muzeum Diecezjalnego. Wykład wygłosiła oraz zwiedzających oprowadziła po muzeum kustosz Urszula Stępień.
– Postanowiłam wykorzystać hasło tegorocznej edycji EDD, zatytułowane „Polski splot”, aby pokazać specyfikę naszych zbiorów. Z jednej strony zgromadzone są tu obiekty, które wycofano z użytku z kościołów z powodu ich zniszczenia albo zmiany wystroju. Wiele zabytków z powodu nieświadomości ich wartości uległo całkowitemu zniszczeniu. Dlatego też od końca XIX wieku księża domagali się wręcz tworzenia muzeów diecezjalnych, które miałyby zabezpieczyć te dzieła sztuki. Dzięki muzeom diecezjalnym ocalało wiele zabytków, bo nie wiadomo, jaki byłby ich los – wyjaśniała pani kustosz.
Sandomierskie muzeum kontynuuje ideę otaczania opieką zabytków przeszłości, którą zainicjowali profesorowie Seminarium Duchownego w okresie zaborów. Sandomierz jako siedziba diecezji, był silnym ośrodkiem polskości, mającym szczególny wpływ na kształtowanie postaw patriotycznych wśród duchowieństwa. Przyczynili się do tego księża: Melchior Buliński, Apolinary Knothe i Ludwik Roch Piotrowicz. Gromadzone przez kapłanów narodowe pamiątki, przypominające o chwale dawnej Polski, wzmacniały ducha, krzepiły serca, pobudzały dążenia narodu do odzyskania upragnionej wolności, a po jej odzyskaniu – porywały do wzmożonego wysiłku na rzecz odbudowania państwa polskiego.
– Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu zostało założone w 1902 r. Pierwsze zbiory, już wtedy bardzo znaczące, były zgromadzone w kapitularzu katedry. Do tych obiektów doszła wielka kolekcja ks. Jana Wiśniewskiego – można powiedzieć – trzon zbiorów naszego muzeum – podkreśliła kustosz Urszula Stępień. Mówiąc dalej pani Urszula przypomniała, iż ks. Jan Wiśniewski to wybitna postać, prowadząca rozległą działalność narodową, społeczną, kulturalną. Jako autor monografii kościołów dekanatów diecezji sandomierskiej był również wybitnym kolekcjonerem. Odwiedzał różne kościoły, stare dwory, dogłębnie opisując różne zabytki z myślą o przekazaniu ich muzeum. Nabywał cenne dzieła sztuki, jak np. obraz „Madonna z Dzieciątkiem i św. Katarzyną” Łukasza Cranacha Starszego z lat 1518-53. O swej pełnej trudów i wyrzeczeń działalności kolekcjonerskiej ks. Jan Wiśniewski pisał: „Niech to będzie na chwałę Bożą, na pożytek społeczeństwa, na podniesienie ducha świętej wiary i miłości ojczyzny”. Przekazane do muzeum dzieła sztuki sakralnej i narodowej są więc dzisiaj nie tylko świadectwem wiary i patriotyzmu minionych pokoleń, ale nadal ewangelizują i uczą miłości do Ojczyzny. Ksiądz podkreślał także, że „obowiązkiem jest naszym pamiątki przeszłości z pietyzmem następnym pokoleniom przekazać”. Jest to wezwanie zawsze aktualne.
Na przestrzeni lat darczyńców Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu było wielu. Z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa wystawione zostały tu eksponaty, które ostatnio wzbogaciły zbiory muzeum. Ks. dr Andrzej Rusak, dyrektor muzeum, ofiarował dar śp. bp. Mariana Zimałka – zabytkowy mebel. W ten sposób muzealne dary stają się cenne nie tylko dlatego, że służą szerszemu społeczeństwu, ale także dlatego, że upamiętniają darczyńców i ich zasługi dla kultury jako dziedzictwa narodowego.
