„Od siedmiu wieków pod stygmatów znakiem, hen, w Chrystusowy zapatrzeni krzyż, idziemy śmiało z Asyżu Biedakiem, przyziemną ludzkość pociągnąć wzwyż. Bóg mój i wszystko to nasza pieśń, ona gra w sercu jak złoty róg. Bracia, do czynu sztandary wznieść! Któż przeciw nam, jeśli z nami Bóg!”
(Z hymnu franciszkańskiego)

Historia Franciszkanów w Legnicy

Rok 2007 dla legnickich franciszkanów to rok jubileuszowy, bo oto obchodzimy 60- lecie przybycia duchowych synów św. Franciszka do powojennej Legnicy. Historia franciszkańska w tym mieście zaczęła się jednak o wiele stuleci wcześniej i sięga XIII wieku. Pierwszy klasztor franciszkanów w Legnicy został zbudowany w latach 1255-60. Za jego fundatora uchodzi książę Bolesław Rogatka. Początkowo klasztor ten należał do prowincji czesko-polskiej, a od roku 1284 wraz z innymi domami kustodii wrocławskiej i złotoryjskiej znalazł się w prowincji saskiej. Jak wiele najstarszych franciszkańskich kościołów, tak i legnicki stał się miejscem wiecznego spoczynku piastowskich książąt legnicko-brzeskich. Reformacja wywarła duży wpływ na życie zakonne w Legnicy, gdyż właśnie wtedy wielu zakonników się sekularyzowało. W roku 1698 cesarz Leopold przekazał klasztor jezuitom, zobowiązując ich jednocześnie do troszczenia się o grobowce wygasłego już w 1675 r. rodu Piastów legnicko-brzeskich. Dzięki temu mamy do dziś zachowane prezbiterium dawnego kościoła franciszkańskiego, które było mauzoleum Piastów. W związku z budową przez Towarzystwo Jezusowe nowego kościoła, stara część kościoła oprócz prezbiterium, uległa rozbiórce. Nowy kościół w stylu barokowym został wybudowany w roku 1720 i istnieje do dzisiaj. W 1744 r. w kościele zawaliło się sklepienie, na odbudowę którego jezuici nie mieli już środków. Po kasacie Towarzystwa Jezusowego, król Fryderyk Wilhelm III ustanowił przy tym kościele katolicką parafię. Parafia własnymi środkami pokryła drewnianym sklepieniem nawę główną kościoła. W latach 1945-47 parafią administrował ks. Tadeusz Łączyński, który przez pewien czas był jedynym polskim kapłanem w tym mieście. Pierwszy franciszkanin z Krakowa, oddelegowany do pracy w kościele św. Jana Chrzciciela w Legnicy, przybył 4 października 1947 r. Był nim o. Cyryl Nastalski. Swoją pracę rozpoczął od nabożeństwa ku czci św. Franciszka z Asyżu, na którym, jak wspominał, było czterech Polaków. W swoich wspomnieniach mówił także o tym, iż przy obejmowaniu obowiązków towarzyszyła mu świadomość wielu niebezpieczeństw, jakie groziły po wojennej zawierusze, poza tym sam kościół i klasztor wymagały wielkiego nakładu pracy, by doprowadzić je do stanu używalności. Z końcem października do o. Cyryla dołączyli inni franciszkanie: o. Paweł Sarnecki, o. Ursyn Ryłko i o. Krystyn Stankiewicz. I tak wspólnie rozpoczęli pracę na polu duszpasterskim w Legnicy. Oprócz wielu godzin nauki religii franciszkanie podejmowali pracę w zakładanych grupach duszpasterskich: III Zakon, Sodalicja Mariańska, Krucjata Eucharystyczna, stowarzyszeniach katolickich, pośród ministrantów. 27 lutego 1948 r. przy kościele św. Jana erygowana została parafia, której proboszczem został o. Cyryl Nastalski. Życie parafialne obfitowało w przeróżne akcje duszpasterskie i ewangelizacyjne. Praca na niwie Pańskiej szybko zaowocowała nowymi powołaniami z terenu nowej parafii, i tak już w 1948 r. z Legnicy zgłosiło się 6 chłopców do franciszkańskiego nowicjatu. Od początku powojennej obecności franciszkanie byli świadkami i głosicielami Pokoju i Dobra. Mieszkańcom miasta przybliżali jakże często oddalonego przez pożogi wojenne miłosiernego Boga.

Wielki pożar

8 marca 1966 r. to jeden z najciemniejszych dni życia naszej parafii. Pan Stanisław Nycz wspomina: „Byłem tego dnia w szpitalu na Piastowskiej. Miałem być w tym dniu operowany. Kiedy żona poszła do domu, zostałem na balkonie i w tym czasie zauważyłem kłąb dymu od strony szpitala wydobywający się z dachu klasztornego. (...). Na początku nie było nikogo, później, gdy płomienie przedarły się na zewnątrz pojawił się ogromny tłum. Widziałem jak strażacy nie mogli gasić ognia, bo ciśnienie wody było zbyt małe. Kiedy rozpaliło się na dobre, pożar doszedł aż do wieży. Zaczęły zjeżdżać się straże nawet z Wrocławia. Jak się mocno zaczęło palić, wtedy przystąpiła straż „ruska”, ta okazała się dzielna. W tym czasie w szpitalu przygotowano chorych do ewakuacji. Jak ogień doszedł do wieży, a wieża to się strasznie paliła, bo był ciąg powietrza, wtedy wszyscy rzucili się do gaszenia i ogień przytłumili. Jak się spalił dach, wieża zapaliła się drugi raz, to był straszny ogień. Koło 21.00, a może później wieża runęła na ul. Partyzantów”. W tygodniku „Wiadomości” z dnia 18 marca 1966 r. czytamy: „...wszystkim jednostkom Straży Pożarnych, Milicji Obywatelskiej, oficerom i żołnierzom armii polskiej i radzieckiej, którzy z godną podziwu ofiarnością, a nawet z narażeniem własnego życia, ratowali płonący, zabytkowy kościół św. Jana w Legnicy oraz Mauzoleum Piastów, dokument polskości ziemi legnickiej, jak najserdeczniejsze podziękowania w imieniu władz kościelnych, współpracowników i parafian składają Franciszkanie”. Przy odbudowie i odgruzowywaniu uczestniczyli parafianie. Oni to, gdy na początku nie można było zorganizować wywozu gruzów, sami, własnym sprzętem i siłami odgruzowywali miejsca zawalenia się murów klasztoru.

Jubileuszowe uroczystości

Franciszkanie wraz z kultem Eucharystii rozkrzewiali miłość do Najświętszej Maryi Panny, Matki Boga. Do tegorocznych uroczystości jubileuszowych przygotowywała nas dziewięciodniowa nowenna ku czci św. Franciszka połączona z wieczorną Mszą św. Kazania nowennowe głosił o. Tomasz Czajka, poprzez które przybliżał życie, duchowość i spuściznę Biedaczyny z Asyża. 1, 2 i 3 października to dni, w których odbywało się bezpośrednie przygotowanie do uroczystości. Pierwszego dnia po wieczornej Mszy św. i modlitwach nowennowych młodzież Ruchu Światło-Życie zaprezentowała program słowno-muzyczny, dzięki któremu przybliżone zostało zebranym Franciszkowe przesłanie Pokoju i Dobra. Drugiego dnia, podobnie jak poprzednio, po wieczornej Eucharystii, franciszkanie i wierni zebrali się na „Wieczornicy franciszkańskiej”, podczas której została przedstawiona historia legnickich franciszkanów po czym rozpoczęło się wspominanie minionych lat podczas wspólnego oglądania zdjęć, które były wyświetlane na ekranie w formie prezentacji multimedialnej. Zaprezentowane fotografie zostały udostępnione z albumów parafian oraz kronik klasztornych. 3 października specjalne nabożeństwo, tzw. „Transitus”. W mroku franciszkańskiego kościoła, przy zapalonych świecach, razem z Braćmi i Siostrami III Zakonu, rozpamiętywaliśmy ostatnie chwile życia i przejście św. Patriarchy z ziemi do chwały nieba. W sam dzień św. Franciszka, 4 października, odbywały się główne, dziękczynne uroczystości jubileuszowe, którym przewodniczył biskup legnicki Stefan Cichy. Przed rozpoczęciem Mszy św. Ksiądz Biskup poświęcił ornat, jaki ufundowali parafianie z przedstawieniem św. Franciszka. Podczas homilii biskup Cichy przybliżył nam wartość skarbu, jakim jest świętość, do której winniśmy iść podobnie jak św. Franciszek, dla którego tylko Bóg był jedynym dobrem, i dla którego nie istniała żadna przeszkoda w kroczeniu Bożą drogą, bo „Któż przeciw nam, jeśli z nami Bóg!”. Ksiądz Biskup poświęcił też kielich i puszkę do przechowywania Najświętszego Sakramentu, jakie ufundowali i złożyli w darach ołtarza parafianie. Na zakończenie Mszy św. przy wystawionym Najświętszym Sakramencie odśpiewane zostało dziękczynne: „Te Deum laudamus” za 60 lat pracy duszpasterskiej franciszkanów w Legnicy. Na zakończenie uroczystej liturgii bp Stefan Cichy oraz zaproszeni na uroczystości ks. Lubomyr Worhacz, proboszcz parafii prawosławnej, i ks. Mirosław Drapała, proboszcz parafii greckokatolickiej, udali się przed kościół i na znak pokoju puścili w niebo trzy gołębie. Po Mszy św. wszyscy zebrani udali się na klasztorne krużganki, gdzie została przygotowana przez parafialny oddział Akcji Katolickiej, wspólna agapa. Ten szczególny czas jubileuszu został przedłużony jeszcze o dwa dni i dwa wydarzenia. W piątek, 5 października, wieczorową porą odśpiewane zostały żałobne nieszpory w intencji zmarłych franciszkanów pracujących w Legnicy oraz zmarłych parafian. Natomiast w sobotę, na zakończenie uroczystości jubileuszowych, w kościele odbył się koncert franciszkańskiego zespołu „Fioretti” z Krakowa.