Kard. Scola zastanawia się także nad przyszłością chrześcijaństwa stwierdzając, że nie obawia się groźby schizmy kościelnej, ale wyraża ubolewanie, ponieważ ponownie wybuchła walka między konserwatystami a postępowcami, zarówno w Watykanie jak i pośród katolików, a jego zdaniem jest to cofnięcie się wstecz.

Purpurat zadaje sobie pytanie: w jakim punkcie znajduje się Kościół katolicki w czasie burzy, przez którą zdaje się przechodzić? Z liczbowego punktu widzenia mamy do czynienia z niezaprzeczalną erozją katolicyzmu i bardziej ogólnie wierzących w Europie i Ameryce, gdzie kategoria ludzi deklarujących brak więzi z jakąkolwiek religią zdaje się rosnąć, do tego stopnia, że niektórzy obserwatorzy zaczynają się zastanawiać, czy deklarowany agnostycyzm nie stanie się "pierwszą religią" w świecie zachodnim". Już za dziesięć lat oczekuje się, że może ich być od 25 do 30 procent, a zatem staną się względną większością, wyprzedzając tym samym grupę katolików i protestantów, w obu przypadkach na poziomie 22 procent". Emerytowany arcybiskup Mediolanu zauważa, że według niektórych obserwatorów kryzysy podobne, jak obecny występują w historii Kościoła co pięćset lat. Cytuje opinię badacza religii, Jean’a François’a Colosimo, który uważa, że obecny czas przypomina swoim systemowym charakterem kryzys herezji w IV wieku, sporu o inwestyturę w XI wieku, o odpusty w XV wieku. „Za każdym razem towarzyszył im chaos moralny.

Za każdym razem katastrofa przychodziła nie z zewnątrz, ale od wewnątrz. Za każdym razem kryzys mocno uderza w instytucję a tym razem bardziej niż kiedykolwiek skupia się na Kurii i duchowieństwie" – stwierdza wybitny przedstawiciel włoskiego Kościoła.

Idea cyklicznego charakteru kryzysów, „na wzór wstrząsów geofizycznych", jawi się jednak Scoli jako „pewne naciąganie, które nie uwzględnia wielkiej różnorodności wspomnianych wydarzeń". W obecnej sytuacji mamy bowiem do czynienia z zeświecczeniem. Tutaj tkwią „głębokie korzenie skandali, przestępstw, zachowań anormalnych, takich jak wykorzystywanie seksualne małoletnich, popełnianych również przez osoby konsekrowane". Jeśli bowiem brakuje odniesienia do łaski i żyje się tak, jakby Boga nie było, to powoli, ale nieubłaganie rozpada się i upada także moralność osobista".

Również z tego powodu Papież Franciszek chce dzisiaj „wstrząsnąć sumieniami, kwestionując nawyki i zachowania utrwalone w Kościele, za każdym razem podnosząc, że tak powiem, poprzeczkę którą trzeba pokonać". Może to zrodzić pewną dezorientację, a nawet niepokój- przyznaje emerytowany arcybiskup Mediolanu. Nie usprawiedliwia to jednak „coraz bardziej brutalnych i bezczelnych ataków na jego osobę, zwłaszcza zrodzonych w Kościele". Zdaniem kardynała "są oni w błędzie". Od dzieciństwa uczyłem się, że "Papież jest Papieżem", a człowiek wierzący jest jemu winien miłość, szacunek i posłuszeństwo jako widzialnemu znakowi i pewnej gwarancji jedności Kościoła idącego za Chrystusem. Komunia z Następcą Piotra nie jest kwestią pokrewieństwa kulturowego, ludzkiej sympatii czy uczucia sentymentalnego, ale dotyczy samej natury Kościoła" – stwierdza dobitnie kard. Scola. Mawia on, że „trzeba się nauczyć każdego papieża, w jego stylu i najgłębszej logice". I uznaje za "godną podziwu i wzruszającą nadzwyczajną zdolność Franciszka, by stawać się bliskim wszystkich, zwłaszcza wykluczonych, tych, którzy najbardziej cierpią z powodu "kultury odrzucenia", jak często przypomina w swoim dążeniu do przekazania światu Ewangelii".

Były arcybiskup Mediolanu wyraża niepokój z powodu coraz ostrzejszych polemik, nawet kosztem prawdy i miłości. Ale nie widzi groźby rozłamu, obawia się raczej cofania się wstecz, do czasów posoborowej debaty między konserwatystami a postępowcami. „Widzę odrodzenie się przesadnej opozycji pomiędzy sztywno rozumianymi strażnikami Tradycji a zwolennikami tego, co rozumiano jako dostosowanie praktyki, ale i doktryny do wymogów światowych" – wyznaje.

Dla tych pierwszych to właśnie innowacje "wprowadzone po Soborze spowodowały odpływ wiernych, dla tych drugich to niewystarczająca odpowiedź na oczekiwania społeczeństwa była główną przyczyną oddalenia się od Kościoła".

Według kard. Scoli, z tych dwóch przeciwstawnych wizji, które "eksplodują ponownie w bardziej radykalnych kategoriach, wywodzi się w dużej mierze stan zamieszania, w którym żyje dziś wielu katolików, a nie tylko zwykłych wiernych". A to go zasmuca, bo w latach „mojej posługi biskupiej zdawałem się dostrzegać przezwyciężenie tej jałowej opozycji, szczerą chęć rozmawiania ze sobą nawzajem, ale przede wszystkim odnowioną zdolność do współpracy w różnych dziedzinach wspólnoty kościelnej i zaangażowania społecznego, porzucając jednostronne określenia, uważane już za przestarzałe i zużyte". Dziś kardynał zauważa, że "niestety, ta droga nie tylko została przerwana, ale jest szybko przemierzana wstecz". Mamy zatem zdaniem kard. Scoli do czynienia z sytuacją emblematyczną: "Droga synodalna", która rozpoczęła się w niemieckim Kościele katolickim, wydaje mi się najbardziej oczywistym i niepokojącym przykładem tego skoku do tyłu, z próbą przedyskutowania i zatwierdzenia w sposób wiążący na forum lokalnym decyzji, również o charakterze doktrynalnym, które mogą być podejmowane tylko na poziomie Kościoła powszechnego". Sposobem na przezwyciężenie tych napięć jest zawierzenie się „Duchowi”, który "nie daje się okiełznać logice układów" – stwierdza kard. Angelo Scola.