Reklama

Szerzenie oświaty i kultury w chrześcijańskim duchu

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Historia Towarzystwa Czytelni Ludowych w Polsce

Początki Towarzystwa Czytelni Ludowych w Polsce sięgają drugiej połowy XIX w. Wówczas, w obliczu groźby germanizacji, Polacy rozpoczęli przeciwstawianie się zaborcy, by w ten sposób uratować narodowego ducha.

14 stycznia 1872 r. w Poznaniu powstało Towarzystwo Oświaty Ludowej (TOL). Jego zadaniem było m. in. tworzenie bibliotek polskich, prowadzenie kolportażu obrazów religijnych i historycznych. Do tej pracy powołano organizatorów "okręgowych", którzy popełnili jednak kilka istotnych błędów. Najważniejsze z nich to nieuwzględnienie istniejących już placówek oświatowych, nienawiązanie współpracy z kapłanami pracującymi wśród ludzi, a także organizowanie wbrew statutowi wieców i spotkań w duchu patriotycznym. Na jeden z nich w 1878 r. wkroczyła pruska żandarmeria i od tego momentu zakazano działalności. Po dwóch latach zawieszenia, 11 października 1880 r., ci sami działacze powołali do życia Towarzystwo Czytelni Ludowych (TCL). Jego celem było: "szerzenie pożytecznych, podnoszących religijne uczucia ludu i pouczających książek polskich, zakładanie bibliotek ludowych". Towarzystwo powołało powiatowych mężów zaufania, tzw. delegatów oraz nawiązało ściślejszy kontakt z księżmi. Bibliotekę centralną otworzono w Poznaniu. Mniejsze funkcjonowały przeważnie w mieszkaniach prywatnych lub na plebaniach, a bibliotekarze pracowali społecznie.

Dla działalności TCL bardzo ważny był rok 1906, kiedy to po raz pierwszy doroczne walne zgromadzenie TCL nazwano Sejmikiem Oświatowym. 1 stycznia 1912 r. sekretarzem generalnym Towarzystwa został mianowany ks. Antoni Ludwiczak.

W okresie I wojny światowe działalność TCL przycichła, ale powstała nowa idea - wysyłania książek do polskich żołnierzy walczących na frontach, zwłaszcza francuskim. Ożywienie nastąpiło w 1916 r., gdy zapowiedziano utworzenie Królestwa Polskiego, a tym samym ożywiono nadzieje odbudowy państwowości polskiej.

W okresie międzywojennym działalność Towarzystwa Czytelni Ludowych znacznie się nasiliła. Ks. Antoni Ludwiczak, będący wtedy posłem I kadencji II Rzeczypospolitej, zaczął dążyć do utworzenia Uniwersytetu Ludowego. Ostatecznie 4 października 1921 r. nastąpiło uroczyste otwarcie na Dalkach pod Gnieznem.

W 1933 r. funkcję sekretarza generalnego TCL przejął ks. Karol Milik. Niestety, II wojna światowa przyczyniła się do przerwania pracy Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz uniwersytetów ludowych. Ostatecznie w czerwcu 1950 r., na żądanie Urzędu Bezpieczeństwa, który twierdził, że jest to "organizacja klerykalna, wsteczna i niepotrzebna", zlikwidowano TCL, a majątek przeszedł w ręce państwa.

Dopiero w 1989 r. zaistniały warunki do tego, by odtworzyć ruch ludowy. Podobnie jak w przypadku zakładania uniwersytetu, tak i tym razem nasza archidiecezja była pierwsza. W kwietniu 1989 r. powołano Prymasowski Uniwersytet Ludowy w Strzelnie (PULS), a TCL rozpoczęło starania o odzyskanie swoich własności. W 1993 r. Towarzystwo zostało zarejestrowane w Sądzie Wojewódzkim w Poznaniu z działalnością na obszar całej Polski.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowenna za młodzież do św. Carlo Acutisa

[ TEMATY ]

nowenna

św. Carlo Acutis

/diecezja.waw.pl/peregrynacja

Nowenna do odmawiania pomiędzy 3 a 11 października (przed wspomnieniem św. Carlo Acutisa) lub w dowolnym terminie.

Trójco Przenajświętsza, Ojcze, Synu i Duchu Święty, dziękuję Wam za wszystkie przysługi i łaski, którymi wzbogacona została dusza św. Carla Acutisa podczas 15 lat przeżytych przez niego na tej ziemi i za pośrednictwem wszelkich zasług uwielbionego Anioła Młodości proszę o udzielenie mi łaski…
CZYTAJ DALEJ

Świdnica. Zmarł ks. kan. Kazimierz Gniot. Miał 72 lata

2025-10-02 21:00

[ TEMATY ]

Pszenno

śmierć kapłana

kapłan diecezji świdnickiej

ks. Kazimierz Gniot

ks. Mirosław Benedyk/Niedziela

ks. kan. Kazimierz Gniot (1953-2025)

ks. kan. Kazimierz Gniot (1953-2025)

We wtorek 2 października w Świdnicy zmarł ks. kan. Kazimierz Gniot, wieloletni proboszcz parafii św. Mikołaja w Pszennie.

Urodził się 21 kwietnia 1953 r. w Leśnej. Po ukończeniu Technikum Górniczego w Zgorzelcu w 1973 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Po sześciu latach studiów filozoficzno-teologicznych 19 maja 1979 r. z rąk bp. Wincentego Urbana otrzymał święcenia kapłańskie.
CZYTAJ DALEJ

Prof. Janusz Kawecki: Rola mediów katolickich jest szczególna, bo są niezależne od polityki

2025-10-03 11:52

[ TEMATY ]

prof. Janusz Kawecki

rola mediów katolickich

niezależne

czynniki polityczne

kapitał

Łukasz Brodzik

Przewodniczący Zespołu Wspierania Radia Maryja - prof. Janusz Kawecki

Przewodniczący Zespołu Wspierania Radia Maryja - prof. Janusz Kawecki

Rola mediów katolickich jest bardzo szczególna, ponieważ są one niezależne z jednej strony od czynników politycznych, a z drugiej od kapitału - mówi w wywiadzie dla portalu niedziela.pl Przewodniczący Zespołu Wspierania Radia Maryja - prof. Janusz Kawecki.

Prof. Kawecki, który w latach 2016–2022 był członkiem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji podkreślił, że gdyby media katolickie były powiązane z jakimś kapitałem krajowym, czy zagranicznym, byłoby to jednocześnie zamknięciem drogi do mówienia prawdy w zgodzie ze społecznym nauczaniem Kościoła:
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję