Z niepełnosprawnymi w drogę

ANNA CICHOBŁAZIŃSKA: - Spotykamy się w Częstochowie w specyficznym miejscu i czasie. Jest Ksiądz laureatem wyróżnienia w Konkursie Fotograficznym „Niedzieli” „Kierunek: Jasna Góra”. Czy często pielgrzymuje Ksiądz z niepełnosprawnymi na Jasną Górę?

KS. PIOTR KOSMALA: - Z osobami niepełnosprawnymi po raz pierwszy, kilka razy uczestniczyłem w pieszej pielgrzymce jako uczestnik. Chociaż z pracą na rzecz niepełnosprawnych mam kontakt od czasów kleryckich. Na pierwszym roku WSD pojechałem jako opiekun niepełnosprawnych do Łaźniewa k. Warszawy, a na II roku wspólnie z nieżyjącą już s. Janiną, służebniczką starowiejską, organizowaliśmy kolonie dla dzieci niepełnosprawnych w Moskulach pod Łodzią. Klerycy kontynuują tę działalność do dziś. W Łódzkiej Pielgrzymce w tym roku była 6-osobowa grupa niepełnosprawnych. Niestety, nasza łódzka pielgrzymka ma za szybkie tempo dla osób na wózkach, to dla nich zbyt duży wysiłek. Pielgrzymi niepełnosprawni muszą mieć swój własny program, tak jest np. w Pielgrzymce Warszawskiej Niepełnosprawnych, która wydzieliła się z Pieszej Pielgrzymki Warszawskiej. Zdjęcie do konkursu zrobiłem aparatem komórkowym, nawet zdziwiłem się, że zdobyło wyróżnienie, ale widać jury dostrzegło na zdjęciu to, czym i ja się zachwyciłem, ruszając świtem w drogę. Wschodzące słońce rzucało długie cienie pielgrzymów i jak tu nie dziękować Bogu? „Każdy wschód słońca Ciebie zapowiada” - tak nazwałem zdjęcie i wysłałem je na konkurs „Kierunek: Jasna Góra” bez informacji, że jestem kapłanem. Na rozdanie nagród pojechałem do Redakcji „Niedzieli” w Częstochowie z ks. prał. Stanisławem Gawrońskim i dwoma ministrantami. Oczywiście, wstąpiliśmy na Jasną Górę, ale też zwiedziliśmy Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II i Park Miniatur Sakralnych. Niestety, musieliśmy się spieszyć z powrotem, gdyż odprawiałem wieczorną Mszę św. w mojej parafii, było to pierwsze liturgiczne wspomnienie bł. Jana Pawła II.

- Pełni Ksiądz bardzo ważną funkcję archidiecezjalnego duszpasterza osób niepełnosprawnych, proszę przybliżyć działalność duszpasterstwa.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

- Duszpasterstwo osób niepełnosprawnych działa w naszej archidiecezji od 10 lat. To niewiele w porównaniu z duszpasterstwem głuchoniemych, które w tym roku obchodziło 100-lecie istnienia, czy duszpasterstwem osób niewidomych (50 lat). Oczywiście, nie znaczy to, że wcześniej osoby niepełnosprawne nie były objęte opieką duszpasterską. Funkcjonowały grupy nieformalne, jak np. przy Duszpasterstwie Akademickim „Węzeł”. Nie było natomiast duszpasterstwa ogólnego dla niepełnosprawnych. Obecnie w Kurii łódzkiej pod moim kierunkiem działa Komisja ds. Duszpasterstwa Specjalistycznego, zrzeszająca oprócz wyżej już wymienionych duszpasterstwo chorych na cukrzycę, chorych i osób w starszym wieku czy dawców szpiku kostnego. Mają one swoją specyfikę i skierowane są do specyficznej grupy osób, każde z nich ma swojego duszpasterza. Duszpasterstwa podejmują wspólne działania, jak np. pielgrzymka osób niepełnosprawnych do sanktuarium Matki Bożej Łaskiej. To najstarsze w archidiecezji sanktuarium nie ma schodów, więc w sposób naturalny jest przystosowane do potrzeb osób na wózkach. Raz w miesiącu niepełnosprawni z Łodzi i okolicznych miejscowości spotykają się na Mszy św. w łódzkim kościele pw. Opatrzności Bożej, gdzie jestem duszpasterzem. Przybywa na nią od 150 do 200 osób. Najliczniej przybywają osoby z niepełnosprawnością ruchową - dzieci, młodzież, dorośli, osoby starsze. Większość dociera we własnym zakresie, część osób korzysta z przewozu miejskiego. MPK ma w swoim taborze profesjonalne busy do przewozu osób niepełnosprawnych. Katolickie Stowarzyszenie Niepełnosprawnych też dysponuje takim busem. Na co dzień spotykamy się w „Starej Plebanii” - ośrodku przystosowanym dla osób niepełnosprawnych, położonym na terenie parafii Opatrzności Bożej. Piękny modrzewiowy budynek jeszcze 30 lat temu rzeczywiście służył jako plebania, później był tam sklep meblowy. Dziś, odrestaurowany, jest miejscem spotkań niepełnosprawnych, ich przyjaciół i znajomych, wystaw twórczości malarskiej i fotograficznej niepełnosprawnych.

- Wspomniał Ksiądz o Katolickim Stowarzyszeniu Niepełnosprawnych Archidiecezji Łódzkiej. Czym konkretnie zajmuje się stowarzyszenie?

- Katolickie Stowarzyszenie Niepełnosprawnych zostało powołane z przyczyn czysto praktycznych. Duszpasterstwo nie posiada osobowości prawnej, w związku z czym nie może podejmować wielu działań na rzecz niepełnosprawnych, choćby zbierać 1% podatku. Prezesem zarządu od początku, tzn. od 10 lat, jest p. Ewa Sieńko z parafii Opatrzności Bożej, lekarz stomatolog, wykładowca w łódzkiej Akademii Medycznej, wolontariusz osób niepełnosprawnych z wieloletnim doświadczeniem. Bo trzeba tu wspomnieć, że bez wolontariatu duszpasterstwo osób niepełnosprawnych miałoby ograniczone pole działalności. Wolontariat jest niezbędny. Jest to szczególnie widoczne w czasie wyjazdów jedno lub wielodniowych: polskich czy zagranicznych; wycieczek, wczasów, pielgrzymek, rekolekcji. Byliśmy już dwa razy w Lourdes, w Rzymie, we Lwowie, w Ziemi Świętej..., a dopiero od tego roku korzystamy z autokaru w pełni przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych. Niestety, polska infrastruktura nie spełnia wymogów osób na wózkach, bez wolontariusza osoba na wózku nie jest w stanie przemieszczać się samodzielnie. Zazwyczaj w grupie 40-osobowej jest 10-12 wózków oraz osoby z innymi dysfunkcjami. Proszę sobie wyobrazić pielgrzymkę niepełnosprawnych z Łodzi do Ziemi Świętej: Betlejem, Jerozolima, Jezioro Galilejskie. Jak nas zobaczył na lotnisku w Tel Avivie przewodnik, przeżył szok i odmówił współpracy. Dopiero po dłuższej chwili doszedł do siebie. To była chyba pierwsza pielgrzymka osób niepełnosprawnych do Ziemi Świętej. W ojczyźnie Chrystusa schody są wszędzie. Śliskie, wyżłobione tysiącami pielgrzymich stóp kamienie są niedostępne dla niepełnosprawnych. Ale nasi podopieczni dzięki wolontariuszom zobaczyli prawie wszystko, co przeznaczone jest dla sprawnych pielgrzymów. Wciągnęliśmy ich na wózkach do Groty Narodzenia w Betlejem i Grobu Pańskiego w Bazylice, choć drzwi miały szerokość inwalidzkiego wózka. Jeździliśmy po starej Jerozolimie między rzędami kupieckich straganów. Staliśmy się atrakcją turystyczną. Japończycy robili nam zdjęcia, a tubylcy z niedowierzaniem patrzyli na nas, wychylając się zza lad sklepików. Czasami spotykała nas miła niespodzianka, jak n.p. w Yardenit (miejsce chrztu Jezusa), gdzie istniała specjalna winda, aby również osoby na wózkach mogły zjechać na brzeg Jordanu. Niepełnosprawni mogli zanurzyć nogi (lub kółka wózka) w Jordanie. To dopiero było przeżycie! Tych chwil nie odda żadne słowo, żaden film, żadna fotografia. W Ziemi Świętej zwiedziliśmy niemal wszystkie miejsca, do których dociera sprawny pielgrzym, jednak z reguły nasze pielgrzymowanie do miejsc świętych w Polsce i zagranicą odbywa się według specjalnego programu dostosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych. Mniej w nim zwiedzania, ale z kolei jest bardziej pogłębiony, co daje naszym podopiecznym dużo wiedzy, ale i dużo przeżyć duchowych.
Niepełnosprawni wyjeżdżają z wolontariuszami, którzy rekrutują się z młodzieżowych wspólnot łódzkich parafii, znajomych i rodzin. Niepełnosprawni część opłat na wyjazdy wnoszą sami, część pozyskana jest z 1% stowarzyszenia, część pokrywana jest z aukcji pisanek ze strusich jaj.

- Jak w takim razie duszpasterstwo przygotowuje wypoczynek wakacyjny osób niepełnosprawnych? Wyobrażam sobie, że zorganizowanie takiego turnusu to potężne przedsięwzięcie logistyczne...

- Dlatego wykorzystujemy w tym celu sprawdzony od lat ośrodek, który przystosowany jest do wypoczynku osób na wózkach. To malowniczo położona Sielpia Wielka k. Końskich, ośrodek „Łucznik”. Znajduje się niedaleko Łodzi, jest tam woda, las, łatwy dostęp do jeziora, plaża łagodna i zacieniona, długie molo, deptak do spacerowania - wymarzone miejsce do odpoczynku dla osób niepełnosprawnych. I niedrogo, co nie jest bez znaczenia. W Borach Tucholskich z kolei odpoczywała młodzież niepełnosprawna. Rokrocznie na turnusach dla niepełnosprawnych wypoczywa od 80 do 120 osób. Nasi podopieczni bardzo czekają na wakacje.
Osobny obszar pracy duszpasterskiej w środowisku niepełnosprawnych stanowią rekolekcje. Także mają formę wyjazdową. Trwają przez 3 dni adwentu, odbywały się w różnych domach rekolekcyjnych (np. w Drzewocinach, Porszewicach), ale od kilku lat organizujemy je w Częstochowie, w gmachu Misjonarzy Krwi Chrystusa położonym pod Jasną Górą. Dla naszych podopiecznych to niezwykle istotne, że mogą przebywać w pobliżu jasnogórskiego sanktuarium, uczestniczyć codziennie w Apelu Jasnogórskim i spokojnie modlić się w Kaplicy Cudownego Obrazu. Rekolekcje prowadził ostatnio bp Gerard Bernacki z Katowic znający problematykę, gdyż związany jest od lat z Apostolstwem Chorych. W tym roku w rekolekcjach adwentowych w Częstochowie będzie uczestniczyć 90 osób.

- A duszpasterze niepełnosprawnych? Czy mają swoje forum wymiany doświadczeń z pracy na rzecz środowiska niepełnosprawnych?

- Niestety, z przykrością muszę powiedzieć, że brakuje mi wymiany doświadczeń z duszpasterzami osób niepełnosprawnych z innych diecezji. Nie ma zjazdów duszpasterzy niepełnosprawnych czy rekolekcji, które mogłyby temu służyć; nie mamy swojego opiekuna w Episkopacie. Możemy się opierać tylko na kontaktach koleżeńskich, szkoda, bo wiem, że w kilku diecezjach tego rodzaju duszpasterstwa są bardzo prężne i można by niektóre z pomysłów przeszczepić na własny grunt. Jak na razie spotykamy się jedynie 6 lipca w Częstochowie na Ogólnopolskiej Pielgrzymce Apostolstwa Chorych czy organizowanej w czerwcu pielgrzymce niepełnosprawnych do Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie-Łagiewnikach. Ale niewiele jest wtedy czasu na wymianę doświadczeń. Jak na razie - jak mówi przysłowie - „każdy sobie rzepkę skrobie”. A może… duszpasterzy z innych diecezji zaprosimy Łodzi, wszyscy będą mieli blisko, bo jesteśmy w centrum Polski?

* * *

Łódzkie świątynie przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych

Parafia bł. papieża Jana XXIII
Parafia Chrystusa Króla
Parafia Chrystusa Odkupiciela (Żubardź)
Parafia Dobrego Pasterza
Parafia Matki Boskiej Anielskiej
Parafia Matki Boskiej Fatimskiej
Parafia Matki Boskiej Jasnogórskiej
Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
Parafia Matki Boskiej Pocieszenia (Jabłoniowa)
Parafia Matki Boskiej Różańcowej
Parafia Miłosierdzia Bożego
Parafia Najświętszej Eucharystii
Parafia Najświętszego Imienia Jezus
Parafia Najświętszego Imienia Maryi
Parafia Najświętszego Sakramentu
Parafia NMP Królowej Pokoju
Parafia NMP Królowej Polski
Parafia NMP Matki Odkupiciela i św. Jana Bożego
Parafia Niepokalanego Serca NMP i św. Antoniego Marii Klareta
Parafia Opatrzności Bożej
Parafia św. Andrzeja Boboli (Nowosolna)
Parafia św. Antoniego z Padwy
Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Parafia św. Doroty
Parafia św. Faustyny Kowalskiej
Parafia św. Jana Chrzciciela
Parafia św. Jana Ewangelisty
Parafia Wojskowa św. Jerzego
Parafia św. Judy Tadeusza
Parafia św. Kazimierza
Parafia św. Łukasza Ewangelisty i św. Floriana Męczennika
Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego
Parafia św. Marka Ewangelisty
Parafia św. Mateusza Ewangelisty
Parafia św. Michała Archanioła
Parafia św. Rafała Kalinowskiego
Parafia Świętej Rodziny
Parafia św. Stanisława Kostki - archikatedra
Parafia św. Wojciecha Biskupa i Męczennika
Parafia Trójcy Przenajświętszej
Parafia Wniebowstąpienia Pańskiego
Parafia Wniebowzięcia NMP
Parafia Zmartwychwstania Pańskiego