Reklama

Z nauką na Ty

Eratyki - ślady Skandynawii w Polsce

Niedziela Ogólnopolska 22/2006, str. 26

Eratyki z okolic Częstochowy
Andrzej Murawski

Eratyki z okolic Częstochowy<br>Andrzej Murawski

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W całej Polsce spotkać możemy olbrzymie głazy leżące na powierzchni ziemi lub wystające częściowo spod podłoża. Większość z nich jest silnie obtoczona, a miejscami wręcz wyszlifowana. Naukowcy te olbrzymie głazy nazywają eratykami, narzutniakami lub po prostu głazami narzutowymi.
Eratyki tworzone są przede wszystkim przez różnego rodzaju skały krystaliczne, m.in. granity i gnejsy. Geolodzy już dawno temu zauważyli podobieństwo głazów narzutowych do skał charakterystycznych dla Półwyspu Skandynawskiego. Co sprawiło zatem, że występują one obecnie na terenie Polski?
Otóż w tzw. epoce lodowcowej, obejmującej interwał czasowy od 1,8 mln lat do 10 tys. lat temu, klimat na ziemi znacznie się ochłodził. Wtedy na Półwyspie Skandynawskim zaczęła tworzyć się olbrzymia czasza lądolodu, która przykrywała coraz to nowe tereny. W czasie największego zasięgu pod lodem znalazła się również cała północna Europa. Przesuwający się lądolód żłobił, kruszył i wyorywał fragmenty skandynawskich skał. Te skalne bloki w cielsku lodowca podlegały bardzo powolnemu szlifowaniu, obtaczaniu i wraz z jego ruchem dotarły do naszego kraju.
Ocieplenie klimatu sprawiło, że lodowiec się po prostu stopił, a materiał skalny pozostał. Lądolód na teren Polski nasuwał się przynajmniej siedem razy, docierając w swym maksymalnym zasięgu aż do Karpat i Sudetów. W międzyczasie w Tatrach i Karkonoszach rozwinęły się lokalne lodowce górskie, których najbardziej widocznym efektem są malownicze jeziora cyrkowe (np. Morskie Oko).
Największym eratykiem na obszarze Polski jest „Trygław” („Tychowski Głaz”), znajdujący się w Tychowie (miejscowość leżąca 30 km na południe od Koszalina). Jego gabaryty mogą wzbudzać podziw: obwód wynosi ok. 44 m, wysokość 3,8 m, długość 13,7 m i szerokość ponad 9 metrów. „Trygław” waży ok. 2 000 ton.
Od 1954 r. głaz jest pomnikiem przyrody nieożywionej. Jego nazwa wywodzi się od pogańskiego bożka o trzech głowach. Czczony był on przez Wenedów, którzy zamieszkiwali ziemie nad Bałtykiem w okresie rzymskim (I-IV wiek po Chrystusie).
Głazy narzutowe możemy spotkać właściwie w całej Polsce, gdzie często są lokalnymi atrakcjami turystycznymi. Niekiedy jednak nie zdajemy sobie sprawy z tego, że pochodzą z dalekiej Skandynawii i są niejako jej częścią na naszych ziemiach.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2006-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Aktor Dariusz Kowalski: drogowskazem, który nie zawodzi, jest krzyż

2025-07-23 12:58

[ TEMATY ]

świadectwo

Jubileusz Młodych w Rzymie

fot. Dariusz Kowalski/Vatican Media

Dariusz Kowalski

Dariusz Kowalski

W trakcie Jubileuszu Młodzieży w Rzymie, w ramach specjalnej strefy dla polskich pielgrzymów odbędzie się wyjątkowy koncert „Pielgrzymi Nadziei - Kto Ty jesteś?”. To artystyczna i duchowa opowieść, sięgająca do korzeni polskiej tożsamości, która oparta jest na krzyżu - znaku wiary, który stał się niemal naszym narodowym sztandarem. Krzyż tkwi naszej historii od wieków, stał się symbolem przetrwania – wskazuje w rozmowie z mediami watykańskimi reżyser i scenarzysta wydarzenia Dariusz Kowalski.

Za muzyczną warstwę podczas koncertu, który odbędzie się 31 lipca (początek godz. 20:00) odpowiada Marcin Pospieszalski, autor aranżacji wykonywanych utworów.
CZYTAJ DALEJ

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej niezbędnika katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca.

CZYTAJ DALEJ

Jeżewo: Szkolenie wojskowe „Military doctor”

2025-07-24 11:00

[ TEMATY ]

Łódź

Piotr Drzewiecki

Spektakularne wybuchy, bycie pod obstrzałem oraz ewakuacja rannych z pola walki i zapewnienie pierwszej pomocy medycznej to elementy szkolenia wojskowego, w którym uczestniczą studenci Akademii Wojsk Lądowych we Wrocławiu oraz Kolegium Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję