Dnia 2 lipca 2007 r. minie 150 lat od założenia w Poznaniu pierwszego klasztoru i szkoły urszulanek na ziemiach polskich. W tym samym roku upływa także 200 lat od kanonizacji św. Anieli Merici, założycielki zgromadzenia, która żyła na przełomie XV i XVI wieku we Włoszech.
Oddane katechizacji dzieci i młodzieży wspólnoty urszulanek powstawały najpierw na północy Włoch, skąd przeszczepione zostały do Francji. Tam w początkach XVII wieku urszulanki stały się zakonem (Ordo Sanctae Ursulae) o uroczystych ślubach i klauzurze papieskiej. Nadal jednak pełniły dzieło edukacji wobec dziewcząt i kobiet. Przy ich klasztorach powstawały bezpłatne szkoły, otwarte dla uczennic z miasta - zarówno ubogich, jak i bogatych - oraz szkoły-pensjonaty dla dziewczynek pochodzących na ogół z rodzin szlacheckich. Siostry tworzyły także szkoły niedzielne i świąteczne dla najuboższych dziewcząt i pracujących kobiet. Poza katechizmem i podstawową alfabetyzacją uczyły praktycznych zawodów, ażeby dać możliwość zarabiania na życie.
W XVII- i XVIII-wiecznej Europie urszulanki odegrały w dziedzinie religijnej, a także w ogólnej edukacji kobiet rolę podobną do tej, jaką spełniali jezuici w swoich kolegiach w stosunku do młodzieży męskiej. Urszulanki tworzyły szkoły nie tylko w krajach Europy, ale swój system edukacyjny przeszczepiły też na tereny obu Ameryk, Australii, Azji i Afryki.
U progu XX wieku na życzenie Stolicy Apostolskiej między częścią autonomicznych klasztorów zawiązała się Unia Rzymska Zakonu św. Urszuli. Oprócz niej w XX wieku powstały inne, mniej lub bardziej scentralizowane formy organizacji, jak np. unia urszulanek kanadyjskich, irlandzka, federacja urszulanek języka niemieckiego.
Na ówczesne ziemie polskie urszulanki przybyły z Wrocławia, gdzie klasztor istniał od XVII wieku. W 1857 r. założyły szkołę w Poznaniu, a w 1868 r. - w Gnieźnie.
W ich dziejach odzwierciedlały się losy narodu polskiego przeżywającego w XIX i XX wieku dramatyczne przemiany i wielkie zagrożenia. W okresie kulturkampfu urszulanki zostały usunięte z Wielkopolski. Udało im się otworzyć szkoły w Krakowie i w Tarnowie, a następnie, do 1917 r., także w Kołomyi, Stanisławowie, Lwowie i w Lublinie.
Po odzyskaniu przez kraj niepodległości, dla skuteczniejszej pracy w ojczyźnie, autonomiczne dotąd klasztory zawiązały w 1919 r. Unię Polską, co przygotowało i uprościło w 1936 r. przyłączenie się do Unii Rzymskiej jako odrębnej prowincji.
Okres dwudziestolecia między wojnami był czasem dynamicznego rozwoju szkół urszulańskich w całej Polsce i dużego wzrostu liczby sióstr. Powstały nowe placówki: szkoły w Rybniku na Śląsku w 1923 r., w Gdyni, Kościerzynie i Włocławku - w 1931 r. W 1928 r. powstała także placówka misyjna w Charbinie (dawna Mandżuria).
W roku szkolnym 1934/35 w urszulańskich szkołach podstawowych, średnich i zawodowych uczyło się ok. 4000 dzieci i młodzieży; siostry prowadziły też przedszkola i dwie bursy dla akademiczek. Nawet w domach w miejscowościach wiejskich, które były przewidziane na wypoczynek sióstr i wychowanek, w ciągu roku gromadziły dzieci i młodzież wiejską, ucząc ją i katechizując, tworząc koła zainteresowań, prowadząc kursy krawieckie i inne.
II wojna światowa zniszczyła to wszystko - szkoły były zamykane, a siostry wysiedlane. Podczas wojny urszulanki włączyły się w tajne nauczanie, a także w szeroko zakrojoną pracę społeczną.
Po wojnie siostry przystąpiły do otwierania szkół. W roku szkolnym 1945/46 urszulanki uczyły ok. 6000 dzieci i młodzieży. Ale od 1948 r. zaczęła się walka o szkoły z reżimem komunistycznym. Proces likwidacji trwał od 1949 r. do 1962 r. Państwo zabierało urszulankom gmachy szkolne z całym ich wyposażeniem.
Pozbawiane właściwego im apostolstwa - pracy w szkołach, do czego były starannie przygotowywane przez całą swoją formację duchową oraz intelektualną, a wiele z nich poprzez studia uniwersyteckie - urszulanki potrafiły jednak znaleźć nowe pole działalności. Już od lat 50. coraz bardziej włączały się w pracę katechetyczną.
Po powstaniu „Solidarności” urszulanki podjęły wezwanie Kościoła, by powrócić do pracy w szkołach tam, gdzie to było możliwe. W 1982 r. na nowo otworzyły licea ogólnokształcące w Rybniku i Poznaniu. W tym ostatnim mieście podjęły pracę szkolną już po raz czwarty - wygnane przez Bismarcka w 1875 r., przez Niemców w 1939 r. i pozbawione szkoły przez reżim komunistyczny w 1962 r., znów otworzyły ją po 20 latach! W 1994 r. wznowiła też swą działalność szkoła podstawowa w Krakowie.
Dzisiaj w prowincji polskiej na różnych stopniach edukacji - od przedszkola po uniwersytet pracuje ponad 100 sióstr. Od 16 lat apostołują także na terenie Ukrainy - w Kijowie, Czerniowcach Podolskich, Kołomyi, Stanisławowie i Sumach, katechizując i na różny sposób pomagając w pracach duszpasterskich parafii.
Niemal pół tysiąca lat istnienia dzieła św. Anieli Merici, z czego 150 lat także w Polsce, potwierdza wypowiedziane przez nią z ufnością słowa: „Uważajcie za rzecz zupełnie pewną, że Jezus Chrystus nigdy nie opuści tego Towarzystwa, jak długo świat istnieć będzie. Albowiem skoro On je na początku zasadził, któż je wykorzenić zdoła”.
Najważniejsze wydarzenia Roku Jubileuszowego Urszulanek Unii Rzymskiej
4 lutego 2007 r. - Msza św. radiowa w bazylice Świętego Krzyża w Warszawie
20 czerwca 2007 r. - uroczystości w Poznaniu, upamiętniające przybycie urszulanek do tego miasta
25 listopada 2007 r. - okolicznościowe sympozjum w Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” w Krakowie
4 kwietnia 2008 r. - uroczystości dziękczynne na Jasnej Górze
Pomóż w rozwoju naszego portalu
