Reklama

Pisane z paletą w ręku

Niedziela Ogólnopolska 19/2008, str. 48

Stanisław Rodziński, „Pamięci Warłama Szałamowa”, olej, płótno, 2002

Stanisław Rodziński, „Pamięci Warłama Szałamowa”, olej, płótno, 2002

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nie wszyscy mają ten dar. Są jednak artyści, którzy nie tylko tworzą wspaniałą sztukę, ale też potrafią pięknie o niej pisać. Pięknie i ciekawie, czytelnie i wnikliwie. Do artystów takich, niezbyt jednak licznych, należy znakomity krakowski malarz Stanisław Rodziński. Przed paroma laty słusznie zwrócił na to uwagę minister kultury, nagradzając go nie tylko za malarstwo, ale i za eseistykę. W tym roku natomiast (21 lutego) ten długoletni profesor i były rektor krakowskiej ASP został obdarzony drugim już doktoratem honorowym. Po wrocławskiej, tym razem - katowickiej Akademii Sztuk Pięknych.
Lektura jego najnowszej, czwartej z kolei książki, zatytułowanej „Dzieła - czasy - ludzie”, której promocja odbyła się, gdy podczas wernisażu w Galerii Pryzmat odbierał Nagrodę im. Witolda Wojtkiewicza, to dobra okazja do spojrzenia z niebanalnej perspektywy nie tylko na obrazy wielu wybitnych artystów współczesnych, krakowskich i niekrakowskich, o których pisze zawsze z szacunkiem, a nierzadko z uznaniem i podziwem, lecz może bardziej jeszcze na... jego własną twórczość.
Analizując bowiem, co trzeba podkreślić, z nieczęstą u tak wyrazistych indywidualności artystycznych otwartością i bezinteresownością, twórczość wielu innych świetnych malarzy, manifestuje zarazem, w sposób uderzający i wyjątkowo konsekwentny, własną postawę wobec życia i sztuki, swoje rozumienie jej sensu i zadań oraz uznawaną hierarchię wartości. Czytając jego opinie o - by tak rzec - kolegach po pędzlu i palecie i dowiadując się wiele o wyjątkowości i niepowtarzalności ich dzieł, możemy również sporo się dowiedzieć o tym, co ważne i najważniejsze dla autora tych sądów i analiz. Nie tylko jako krytyka, ale też odrębnego, realizującego własny program artystyczny, twórcy. Wizjonera metafizycznych pejzaży i wstrząsających Ukrzyżowań... Autora w jakiejś mierze konkurencyjnych, lecz w istocie dopełniających się wzajem dokonań, gromadzonych przez lata i całe wieki w przebogatym w swej różnorodności, ogromnym skarbcu sztuki.
Warto przy tym zwrócić uwagę na ciekawą analogię, rysującą się pomiędzy szczególnie podziwianym i cenionym przez Rodzińskiego oraz traktowanym przez niego jako jeden z najważniejszych dlań mistrzów - Józefem Czapskim a nim właśnie, który nie po raz pierwszy przecież pisze o tym wielkim emigracyjnym twórcy. O malarzu przede wszystkim, ale też autorze bardzo ważnych książek, nie tylko o sztuce. „Tak więc uparcie twierdzę - podkreśla Rodziński - że nie wolno oddzielać malarstwa Czapskiego od jego tekstów. Nie wolno tego robić dlatego, że zarówno dzienniki, notatki na marginesach rysunków, wykłady o Prouście w Starobielsku, «Na nieludzkiej ziemi», przedwojenne studium o Pankiewiczu, jak i «Oko» i «Tumult i widma» - wszystko to (...) powstawało na marginesie malowania. Czapski myślał z paletą w ręku, ale i czytał z paletą w ręku”. I sam przecież wyznał: „Piszę z paletą w ręku”.
Te bezdyskusyjne stwierdzenia odnoszące się do wielkiego, lecz z trudem torującego sobie drogę do trwałej obecności w ojczyźnie, po latach przymusowego wygnania, malarza, któremu autor tych słów złożył szczególny hołd - pięknie parafrazując na swym olejnym płótnie jego naszkicowaną niespokojnym rysunkiem martwą naturę ze stolikiem i paterą - można i trzeba również odnieść do samego Rodzińskiego. I nieprzypadkowo jeden z jego najciekawszych szkiców w tym zbiorze poświęcony jest właśnie problemowi „pisania z paletą w ręku”.
On wszak także wszystko, co od lat pisze, poczynając od pamiętnych recenzji w najlepszych latach „Tygodnika Powszechnego” czy też pomieszczonego w omawianej książce pięknego studium z początku lat 70. ubiegłego stulecia o trudnej sztuce warszawskiego malarza, „który zawsze był sobą”, Jacka Sienickiego - pisze zawsze z paletą i pędzlem w ręku. Jest bowiem przykładem wyjątkowej wprost integralności twórcy, podziwu godnej konsekwencji i wierności sobie oraz wartościom odkrytym kiedyś u zarania - u początku drogi życiowej i artystycznej.
Dla Stanisława Rodzińskiego malarstwo jest, by sparafrazować cytowanego przez niego w innym kontekście duńskiego prekursora egzystencjalizmu, Kierkegaarda, swego rodzaju „chorobą na życie”. Zaraziwszy się niegdyś, dawno temu, bakcylem plastycznej ekspresji, wchłonął go na zawsze. Nie jest to jednak dla niego przypadłość wyniszczająca, choć przecież zapewne tak wiele sił go kosztuje i tak dużo pochłania energii, duchowej i fizycznej. Przeciwnie - jest życiodajna, staje się sposobem na życie, formą jego wyrazu i językiem dialogu z otaczającym światem, z innymi ludźmi. Niemal na każdej stronie swojej nowej książki Rodziński poświadcza na rozmaite sposoby, że malarstwo jest dlań sprawą śmiertelnie poważną. Ale skłaniając się, wzorem Adama Chmielowskiego - św. Brata Alberta, nawet do pewnej heroizacji sztuki i misji artysty, jest jednocześnie daleki od jej absolutyzowania.
Sztuka będąc czymś tak ważnym i wielkim, powinna służyć czemuś, co i ją przerasta. W szkicu o twórczości Leszka Misiaka Rodziński stwierdza: „Malarstwo jest więc nie tylko grą pozorów, sprawą mody i towarzyskich układów. Było tak zresztą zawsze. Jest jednak nadal upartym poszukiwaniem prawdy o świecie, poszukiwaniem często pełnym dramatycznych zawirowań losu (...)”. Podążając wytrwale tym tropem, Rodziński zazwyczaj tak dobiera sobie przedmioty swych krytycznoartystycznych analiz, że czytając je, wyczuwamy zawsze pewien rodzaj duchowego pokrewieństwa i wspólnoty pomiędzy ich twórcami a autorem tekstów o nich.
„Zdzisław Karpiński, czyli o wierności sobie” - tu już sam tytuł szkicu wspólnotę tę uwydatnia. Ale są też powinowactwa przejawiające się dyskretnie, czytelne raczej dla znawców twórczości autora tej książki, w której m.in. znów z wdzięcznością wspomina swego profesora z Akademii - Emila Krchę, upomina się o wybitnych malarzy emigracyjnych, jak Stanisław Frenkiel czy Jan Ekiert, oddaje sprawiedliwość mniej znanym, jak Jan Rzehak czy Jerzy Świecimski, stale preferując „nieuszeregowanych”, czyli po prostu - indywidualności. Wszelako - co trzeba koniecznie podkreślić - nie tylko malarzy.
Bowiem ten malarz tak rozmiłowany w sztuce, piszący z paletą w ręku jest zaprzeczeniem jakichkolwiek ograniczeń i wszelkiej jednowymiarowości. Literatura, muzyka, religia to często jeszcze ważniejsze dla niego niż samo malarstwo, źródła inspiracji. Dlatego ta pisana niemal malarskim pędzlem książka adresowana jest nie tylko do ludzi sztuki. Warto się w nią wczytać.

Stanisław Rodziński, „Dzieła - czasy - ludzie”. Wydawnictwo SALWATOR, Kraków, s. 230.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2008-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Uwaga! MEN ogłasza wielką reformę edukacji

2025-07-16 15:17

[ TEMATY ]

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Marta Książek

Minister edukacji Barbara Nowacka

Minister edukacji Barbara Nowacka

Kilka dni temu szefowa MEN Barbara Nowacka ogłosiła wielką reformę szkolnictwa. Celem jest dopasowanie polskiej edukacji do żądań unijnych, gdyż Unia Europejska przejmuje kontrolę nad edukacją w Polsce w ramach tzw. Europejskiego Obszaru Edukacyjnego.

Uczniów czekają m.in. kolejne nowe przedmioty, zmiany w systemie ocen, nowe matury i nowe podręczniki. W ocenie Fundacji Pro-Prawo do Życia celem tej reformy jest wyrwanie dzieci spod wychowawczego wpływu rodziców i przeobrażenie szkół w "przechowalnie" dzieci i młodzieży, w których prowadzona będzie ideologizacja i deprawacja, połączana z oduczaniem samodzielnego myślenia. Fundacja publikuje analizę zapowiedzianej przez MEN reformy.
CZYTAJ DALEJ

Sąd: lekarze skazani w związku ze śmiercią Izabeli z Pszczyny

2025-07-17 12:55

[ TEMATY ]

ciąża

Pszczyna

PAP/Jarek Praszkiewicz

Jeden ze skazanych lekarzy

Jeden ze skazanych lekarzy

Sąd Rejonowy w Pszczynie uznał za winnych trzech lekarzy oskarżonych w związku ze śmiercią ciężarnej Izabeli. Dwóch lekarzy zostało skazanych na bezwzględne więzienie i zakaz wykonywania zawodu na sześć lat, jeden usłyszał wyrok więzienia w zawieszeniu i został zawieszony w zawodzie na cztery lata.

Prokuratura oskarżyła lekarzy: Andrzeja P., Krzysztofa P. i Michała M. o narażenie Izabeli na niebezpieczeństwo, a pierwszego z nich również o nieumyślne spowodowanie jej śmierci. Rodzina zmarłej uważa, że lekarze zbyt długo zwlekali z zakończeniem ciąży, co przyczyniło się do śmierci 30-latki. Izabela zmarła w 2021 r. w pszczyńskim szpitalu wskutek wstrząsu septycznego.
CZYTAJ DALEJ

Jarmark i Głos Pawłowa

2025-07-17 18:03

GJP

W niedzielę, 3 sierpnia, parafia, władze samorządowe i cała społeczność mieszkańców Pawłowa zapraszają na XXIII Jarmark Pawłowski „Ginące Zawody”. Jarmark zainauguruje Msza św., a przez cały dzień organizatorzy oferują atrakcje na rynku, koncert muzyki poważnej i możliwość odwiedzenia kawiarenki przy kościele, w którym króluje słynący łaskami obraz Matki Bożej Pawłowskiej.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję