Dlaczego pamięć o przedwojennych policjantach jest ważna?

Jarosław Zatorski, burmistrz Chmielnika: - To istotny, ale dotąd może mniej znany fragment naszej historii. W jej odtwarzanie włączyła się młodzież szkolna z całej gminy, powołaliśmy komitet honorowy, na którego czele stoi Amelia Sołtysiak, kielczanka urodzona w Chmielniku.
Grażyna Szkonder, prezes kieleckiego oddziału Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939: - To oni, wierni do końca, osadzeni w Ostaszkowie, zamordowani w Twerze, pochowani w Miednoje, byli tą formacją służby państwowej II RP, która poniosła największe straty. Zostali skazani na pół wieku zapomnienia lub szkalujące ich zarzuty kolaboracji z Niemcami, a ich rodziny w obawie represji często nie przyznawały się do nich.

Chmielnik pamięta

Upamiętnienie policjantów w Chmielniku staje się więc kolejną lekcją historii skierowaną dość mocno do młodego pokolenia, uroczystość została bowiem zaplanowana na 13 kwietnia, w łączności z rekolekcjami parafialnymi, z udziałem dzieci szkolnych, młodzieży, parafian dorosłych. - Po Mszy św. o godz. 10 nastąpi przemarsz na skwer Ofiar Katynia, gdzie odbędzie się odsłonięcie kamiennego krzyża z tablicą z nazwiskami policjantów - mówi proboszcz ks. Franciszek Siarek.

Przywracanie honoru, miejsce w historii

Policja Państwowa II RP powstała w 1919 r. Jej szeregi zasilili byli legioniści, żołnierze walk z bolszewikami oraz ci, którzy wywalczyli wolność w 1918 r. - według historyków, znawców przedmiotu, zaginionych policjantów jest od 12 do 15 tys., a niektórzy mówią również o 17 tys. Dopóki nie otrzymamy danych z rosyjskich archiwów, nie określimy dokładnej liczby - mówi Grażyna Szkonder.
Dlatego jest tak ważne, aby każdemu z tych ponad 6 tys. znanych z nazwiska, którzy spoczywają w Miednoje, przywrócić honor poprzez upamiętnienie w miejscu służby lub urodzenia. - Pamiętamy też o tych, którzy służyli na Kresach, a ich rodziny zaginęły w pożodze wojennej. Takim właśnie funkcjonariuszom PP została poświęcona tablica przy Zespole Szkół w Oblęgorku - dodaje Szkonder.
W regionie upamiętniono ok. 200 nazwisk funkcjonariuszy PP. Doszukano się ok. 500 nazwisk policjantów związanych z ziemią kielecką (w dzisiejszych granicach). Liczby te są zmienne, gdyż wciąż zgłaszają się rodziny z informacjami o swoich bliskich. Przystąpienie wiosną tego roku do prac ekshumacyjnych w Bykowni k. Kijowa przyniesie nowe informacje.
Coraz więcej jest inicjatyw upamiętniania policjantów w regionie. Tak było w przypadku Klimontowa, gdzie wykonano gigantyczną pracę, przygotowując stary, zapuszczony park podworski w Byszowie, z pomnikiem i tablicami z 50 nazwiskami policjantów i oficerów. Zdaniem Grażyny Szkonder, w województwie są wciąż tzw. białe plamy. - Chciałabym, aby każdy powiat uczcił swoich bohaterów - mówi.

Wędrująca wystawa

Tegoroczną rocznicę „Rodzina Policyjna 1939” Oddział w Kielcach rozpoczyna wystawą zdjęć pt. „Ostaszków, Twer, Miednoje - na nieludzkiej ziemi” autorstwa świadka ekshumacji w Miednoje Aleksandra Załęskiego.
Wystawę można było oglądać najpierw w Domu Parafialnym przy kościele św. Brata Alberta w Busku Zdroju (od 19 marca), a od 4 kwietnia do końca miesiąca zdjęcia są eksponowane w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Kielcach.
Autorem ekspozycji jest Aleksander Franciszek St. Maria Załęski. Jego ojcem był Henryk Załęski, syn księżnej Jadwigi Druckiej-Lubeckiej, a bliskim kuzynem - książę Konstanty Drucki-Lubecki, który w 1939 r. dowodził Wileńską Brygadą Kawalerii. Ranny, wzięty przez Sowietów do niewoli, przebywał w szpitalu w Samborze. W lutym 1940 r. został wywieziony przez NKWD do Kijowa. Jego nazwisko znajduje się na ukraińskiej liście katyńskiej, a szczątki - najprawdopodobniej w Bykowni.
Matką autora zdjęć była Aleksandra Załęska - księżna Puzynianka z Kozielska.
Aleksander Załęski pracował jako ekspert fotografii w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym w Komendzie Głównej Policji. Z tej przyczyny oraz w związku z osobistymi powiązaniami ze zbrodnią katyńską znalazł się w ekipie dokumentującej pierwszą ekshumację w Miednoje w 1991 r.

Upamiętnieni funkcjonariusze PP związani z Chmielnikiem:

- st. post. PP Stanisław PAWELEC
s. Stanisława i Zofii, ur. w 1890 r. w Kikowie.
W policji od 1918 r. Przez wiele lat służbę pełnił w woj. kieleckim. Od 1930 do 1939 r. - na posterunku w Chmielniku jako pracownik kancelaryjny. Zamordowany 7.04.1940 r.

- przod. PP Bronisław STACHOWICZ
s. Antoniego i Marii, ur. 10.02.1901 r. w Chmielniku.
W Wojsku Polskim od 4.02.1920 r. do 20.11.1922 r. W policji od 16.06.1923 r. Służbę pełnił w woj. wołyńskim, m.in. na posterunku w Teodorówce jako jego komendant. Ukończył w 1934 r. Szkołę Fachową dla Szeregowych PP w Mostach Wielkich pow. żółkiewski. We wrześniu 1939 r. komendant posterunku w Czudelce w pow. sarneńskim. Odznaczony Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę. Zamordowany 5.04.1940 r.

- st. post. PP Szczepan STRADOWSKI
s. Stanisława i Józefy z Olesińskich, ur. 8.12.1899 r. w Chmielniku.
W policji od 1923 r. Co najmniej od 1934 r. służbę pełnił w pow. będzińskim, w 1936 r. w komisariacie w Czeladzi. Od 1.05.1938 r. przeniesiony do służby śledczej. We wrześniu 1939 r. nadal w komisariacie w Czeladzi. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamięci za Wojnę 1918-1921 oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Zamordowany 10.04.1940 r.

- przod. SW Roman SZCZUKIEWICZ
s. Franciszka i Eleonory, ur. 20.08.1898 r. w Chmielniku.
Od maja 1928 r. dozorca więzienia w Będzinie. We wrześniu 1939 r. funkcjonariusz więzienia w Brześciu n. Bugiem. Zamordowany 9.04.1940 r.

- st. post. PP Stanisław TOMCZYŃSKI
s. Wacława i Aleksandry, ur. 13.01.1901 r. w Chmielniku.
W policji od 1922 do 1924 r. Od 1928 do 1929 r. urzędnik Izby Skarbowej w Grudziądzu. W policji ponownie od 1.12.1930 r. z przydziałem do Komendy Wojewódzkiej w Toruniu, gdzie pełnił służbę we wrześniu 1939 r. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamięci za Wojnę 1918-1921, Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę. Zamordowany 7.04.1940 r.

- st. post. PP Julian ANGIELSKI
s. Józefa, ur. 6.08.1899 r. w Suchowoli k. Chmielnika.
Służył na posterunku w Lubomlu pow. kowelski woj. wołyńskie. Znajduje się na liście ukraińskiej. Pochowany w Bykowni k. Kijowa.

Ta lista okazuje się dłuższa - burmistrz Zatorski zapewnia, że w kolejnych latach nazwiska na pomniku będą uzupełniane.